ابوالقاسم جزایری - استاد و معاون آموزشی دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقاتی بهداشتی دانشگ

در یکی دو دهه اخیر به طور گسترده در برخی ازکشورها سخن از غذاهای دارای عمل ویژه (با ویژه عمل) (Functional foods) به میان آمده است. این موضوع، چون به تغذیه و سلامت مربوط است در محافل علمی و پژوهشی نیز مورد بحث و تبادل نظر قرار دارد. در این نوشتار به این مطلب و اینکه موضوع تاچه اندازه در علم تغذیه مطرح است (و اصولا آیا از نظر علمی درست است یا نه؟) نظر کوتاه افکنده خواهد شد. پیش از هر چیز لازم است با واژه هاو اصطلاحاتی که در اینزمینه بکار می روند آشنا بشویم. اندیشه غذای داروسان (Nutraceutical) نخست توسط بنیاد نوآوری های پزشکی در آمریکا با اهدافی خاص (برای تصمیم گیری و نظر خواهی در مورد ادعاهای مربوط به فرآورده های مختلف غذائی و اثرات سلامتی بخش انها و حقوق انحصاری برای اینگونه ادعاها) پیشنهاد شد. این بنیاد تعریف یا مفهومی را خارج از تعاریف عرفی وسنتی غذا و دارو عنوان کرد. Nutraceutical عبارت است از ماده ای که ممکن است یک ماده غذائی و یا بخشی از یک ماده غذائی باشد و اثرات سودمند پزشکی یا سلامتی بخش – پیشگیری یا درمان بیماری ها - داشته باشد. این تعریف اقلام بسیار متنوع و مختلفی را در بر میگیرد: الف – مواد غذایی جدا شده، مکمل های غذائی و رژیم های غذائی ب – مواد غذایی ژنتیک: مواد غذایی که با روشهای مهندسی ژنتیک طراحی می شوند «Designer foods» پ- برخی فرآورده های گیاهی (Herbal Products) (عصاره غذاهای گیاهی را که هم اکنون در ایران تولید می شوند می توان در این دسته قرار داد). ت – فراورده های صنایع غذایی، چون سوپها، نوشابه ها و فراورده های غله ای صبحانه ای (مانند corn flakes).