صادق افشار نجفی - دانشجوی کارشناسی ارشد، تکتونیک، دانشگاه فردوسی مشهد
فرزین قائمی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
بهنام رحیمی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
ریحانه احمدی روحانی - دانشجوی دکتری زمین شناسی، اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد

ارتباط سیستماتیک که بین ساختار های شکننده و راستای تنش های اصلی وجود دارد، پایه ای برای تفسیر راستای تنش های دیرین فراهم می کند. به ویژه، در این زمینه جدا سازی جهات فشارش مختلف که ممکن است مربوط به تنسور تنش های دیرین جداگانه مولد دگرریختی متوالی باشد، مهم است. در این پژوهش، تفکیک فاز های تنش دیرین در توده نفوذی شرق بجستان با استفاده داده های برداشتی از انواع رخنمونها و تحلیل تنش دیرین بر اساس مطالعه داده های لغزش گسلی به روش وارون سازی، دایکها و درزه های موجود صورت گرفته است. گسل های منطقه مورد مطالعه دارای دو روند NW-SE که روند غالب منطقه بوده و روند NE-SW هستند. توازی دایکها و رگه های مختلف با گسل های دارای روند غالب، نشان دهنده تشکیل این گسل ها به فرم کششی است. پس از تحلیل و تفسیر داده های مربوطه، راستای تنش فشاری بیشینه در مرحله اول دگرشکلی که مرتبط با تشکیل درزه ها و دایکهای نفوذی بوده، NW-SE بدست آمد. تحلیل دینامیکی سطوح گسلی غالب، تنش فشاری بیشینه در مرحله دوم را که در فعال شدگی این سطوح نقش داشته، با چرخش 32 درجه ساعتگرد نسبت به حالت اولیه، NW-SE معرفی می نماید. اما جوانترین تنش بیشینه در منطقه دارای روند NE-SW است که ادامه چرخش ساعتگرد را به میزان 41 درجه بیان می کند. علاوه بر موارد دینامیکی ذکر شده، ساختارهای کینماتیکی مختلف در پایانه گسل های فوق از جمله ساختار های دم اسبی نیز مبین جهات تنش های مذکور در زمان تشکیل این ساختارها می باشند.

تنش دیرین ، روش برگشتی ، دایک ،