زهرا نوری ابوذری - کارشناسی ارشد علوم باغبانی- فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی، ادویه ای و عطری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان
الهه قربان زاده - کارشناسی تکنولوژی تولید و بهره برداری گیاهان دارویی و معطر، دانشگاه جامع علمی کاربردی شهید هاشمی نژاد مشهد

در این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت، نحوه تغذیه و آبیاری بر رشد و نمو و میزان عملکرد اسانس گیاه سنبل الطیب انجام گردید. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی که شامل 4 نمونه شاهد که مصداقی از زمین زراعی بودند و 4 بستر کشت (بستر کوکوپیت، پرلیت، مخلوط و بستر مایع) با 6 تیمار آبیاری (1-محلول غذایی کامل هوگلند با آبیاری 100% تبخیر و تعرق، 2-محلول غذایی کامل هوگلند با آبیاری 50% تبخیر و تعرق، 3-محلول غذایی ½ هوگلند با آبیاری 100% تبخیر و تعرق، 4-محلول غذایی ½ هوگلند با آبیاری 50% تبخیر و تعرق، 5-محلول غذایی ¼ هوگلند با آبیاری 100% تبخیر و تعرق، 6-محلول غذایی ¼ هوگلند با آبیاری 50% تبخیر و تعرق) اعمال شد. نتایج آنالیز داده ها در سطح آماری یک درصد نشان داد که بهترین بستر کشت برای این گیاه بستر مایع می باشد. اگرچه وزن خشک ریشه در این بستر از دیگر بسترها کمتر بود (3/50gr) اما به دلیل برخورداری از درصد بالای اسانس (66%) میزان عملکرد در مجموع افزایش یافته و 23/1 میلی گرم در هر گیاه بدست آمد. بستر پرلیت، کوکوپیت، مخلوط و بستر شاهد پس از بستر مایع به ترتیب بیشترین میزان عملکرد اسانس را دارا بودند. البته بستر مخلوط از وزن خشک ریشه بالاتری نسبت به بستر کوکوپیت برخوردار بود (4/5gr نسبت به 3/87) اما به دلیل درصد اسانس کمتر (41% نسبت به 50%) عملکرد پائین تری (18/61 نسبت به 19/35 میلی گرم در هر گیاه) را نشان داد. در بین تیمارهای نحوه آبیاری در شرایط آزمایشگاه بهترین تیمار محلول غذایی ¼ هوگلند و در گلخانه ½ هوگلند با 100% هوگلند با 100% تبخیر و تعرق بود.

بستر مایع، بستر مخلوط، محلول غذایی هوگلند، عملکرد، میزان اسانس