حسین خیرایی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت ساخت موسسه غیرانتفاعی خاوران مشهد
هاشم شریعتمدار - دانشیار گروه مهندسی عمران دانشگاه فردوسی مشهد

منابع مالی موردنیاز برای پروژههای زیربنایی توسعه شهری توسط شهرداری کلانشهرهای ایران بهطور معمول از محل درآمدهای ناشی از اخذ عوارض ساختوساز، عوارض خدمات شهری، استقراض از بانکها ومؤسسات اعتباری، فروش املاک و مستغلات و کمکهای دولتی تأمین میگردد. حال اینکه اجرای طرحهای توسعهی شهری مانند اصلاح بافت فیزیکی و قدیمی شهر، برطرف نمودن مشکلات ترافیکی و کمبودتأسیسات و تجهیزات شهری، اصلاح دستگاههای حمل ونقل درونشهری، توسعهی فضای سبز، مقابلهی با آلودگی هوا و اجرای طرحهای زیربنایی درزمینهی ایمنسازی شهرها در مقابل بلایای طبیعی، همگی مستلزمتأمین منابع درآمدی کلان، مطمئن و پایدار است که درآمدهای ناشی از عوارض و عواید شهرداریها برای این منظور کافی نیست. یکی از روشهای نوین که در دو دههی اخیر برای تأمین منابع مالی پروژههای توسعهشهری بهخصوص برای اصلاح بافتهای قدیمی شهر، توسط شهرداری کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد و تبریز رواج یافته است، روش مشارکت در ساخت )مشارکت مستقیم با سرمایهگذار سازنده( بوده است. در اینشیوه مشارکت، مقدار سهم هر طرف قرارداد به نسبت آوردههایشان مانند زمین ، هزینه طراحی و ساخت، هزینه انشعابات و مجوزات تعیین می شود و پس از پایان ساخت و ساز، افراز سهمالشرکه طرفین بر اساس آورده آنها صورت میگیرد. در این شیوه، شهرداریها میتوانند از امکانات خود مانند زمین و مجوزهای ساخت استفاده کنند و با این آورده وارد مشارکت با بخش خصوصی شوند. در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از روش SWOT ، نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای ساختوساز به شیوه مشارکت درساخت برای سازمان شهرداری در کلانشهرهای ایران شناسایی و با تشکیل ماتریس SWOT ، استراتژیهای پاسخ در قالب استراتژیهای تهاجمی، محافظهکارانه، رقابتی و تدافعی پیشنهاد گرد

پروژههای توسعه شهری، مشارکت در ساخت، سازمان شهرداری، تکنیک SWOT