اسماعیل علی اکبری - دانشیاردانشگاه پیام نورتهران
منیره حدادحسن آبادی - مدرس دانشگاه و دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور تهران

شهر را میتوان محیطی برای تجلی هویت، ارزشهای منبعث از اعتقادات، جهانبینی و فرهنگ ساکنین وپدیدآورندگان خود دانست. این مفهوم در طول دوران و در سرزمینهای مختلف با محیطهای طبیعی و انسانیمتفاوت و تحت تأثیر تحولات تاریخی و ایدئولوژیکی، تغییرات بسیاری به خود دیده است. بهویژه تحت تأثیر تحولات مدرنیته، تغییر فزاینده یافته است بهگونهای که بسیاری از عناصر و اجزای شهر کهن در آن رنگباختهاند.شهر سنتی و اسلامی نیز از این تحولات بینصیب نمانده و تغییر چهره داده است. شهرهای سنتی و اسلامی طی دهههای اخیر دچار نوعی دگردیسی گردیدهاند. امواج مدرنیسم و بازتاب فیزیکی آن در شهرها اثرات بسیارمهمی برساخت و بافت و فونکسیون این شهرها بهجای گذارده است. به بیانی دیگر مشخصههای مکانی شهرها که برخاسته از مجموعه عوامل جغرافیایی و فرهنگی و متحول در بستر تاریخ بشمار میروند، دچار استحالهشده است و درنتیجه شهر دچار تحولات شگرفی گردیده است. این مقاله با رویکردی تطبیقی و به شیوه توصیفی- تحلیلی در پی بررسی مؤلفهها و عناصر سازمان فضایی در شهرهای سنتی و اسلامی و شهرهای مدرن است. شیوه جمعآوری اطلاعات به روش اسنادی)کتابخانهای( است و نتایج این تحقیق حاکی از آن است کهفرآیند مدرنیته اثرات شگرفی بر سازمان فضایی شهرها برجای گذاشته و سیمای شهرها و همچنین روابط ومناسبات اجتماعی و اقتصادی و همچنین زمینه ناهمگونی این شهرها را با شرایط طبیعی و جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آنها در برداشته است.

شهر، شهر سنتی و اسلامی، شهر مدرن، سازمان فضایی