محسن نیازی - استاد گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان
آمنه مرتضوی - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه کاشان

در هر پژوهش علمی، که با یک مسئله حل شدنی آغاز می شود، پژوهشگر باید بتواند برای مسئله مورد مطالعه اش یک جوابموقتی به شکل یک فرضیه مناسب که به گونه تجربی آزمون پذیر نیز باشد در نظر بگیرد، تا از این طریق بتواند کوشش خود وکار پژوهش را در جهت مشخص هدایت و از تشتت و پراکندگی در آن جلوگیری کند. بعد از انجام آزمایش مناسب، اگر فرضیهمربوط تأیید شود مسئله را حل می کند، و به عکس اگر تأیید نشود، مسئله مورد مطالعه نیز حل نمی شود. این فرضیه است کهمجموعه فعالیت های اجرایی پژوهش را تعیین می کند و پژوهش را هدایت و جهت تحقیق را تعیین می کند و یک مدل تحلیلیمناسب هم برای هدایت تحلیل داده ها ساخته می شود و مجموعه ساخت دار و به هم پیوسته مرکب از مفاهیم و فرضیه هایمتصل به یکدیگر است. در این پژوهش، پس از ارائه تعریف فرضیه و تبیین نقش و اهمیت آن در یک تحقیق اجتماعی، ملاک-های تدوین فرضیه و انواع آن بیان گردیده است. سپس به نقش و جایگاه مدل تحلیلی در تحقیق و مراحل ساخت و انواع آنپرداخته شده است.

فرضیه، فرضیه تحقیق، فرضیه صفر، مدل، مفهوم عملی مجزا، مفهوم دستگاهی