محمد منافپور - استادیار دانشکده فنی و مهندسی، گروه عمران سازه هیدرولیکی دانشگاه ارومیه
حمزه ابراهیم نژادیان - دانشجوی دکتری عمران، گروه عمران سازه هیدرولیکی دانشگاه ارومیه
رامین عبدالله کوخی - دانش آموخته عمران سازه هیدرولیکی
ریحانه اسکندری - عضو هیئت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

مطالعه و بررسی جریان عبوری بر روی سرریزها همواره یکی از چالش های مهندسان در طراحی و اجرای سدهای بزرگ می باشد. امروزه با پیشرفت علوم رایانه ای استفاده از مدل های عددی به دلیل صرف هزینه و وقت کمتر نسبت به مدلهای آزمایشگاهی افزایش چشمگیری یافته است. بررسی مشخصه های جریان همچون توزیع فشار استاتیکی و سرعت در سرریزهای اوجی یکی از موارد حائز اهمیت جهت طراحی بهینه و مطمئن در این گونه سازه ها در زمان تخلیه سیلاب می باشد. در واقع با کنترل فشارهای استاتیکی وسرعت های جریان میتوان از ایجاد اثرات تخریبی برروی سازه سرریز ممانعت به عمل آورد. در تحقیق حاضر جریان عبوری از سرریز سد آزاد که از نوع اوجی با پرتابه جامی شکل می باشد را با استفاده از مدل Flow-3D شبیه سازی نموده و با نتایج حاصل از مدل آزمایشگاهی مقایسه گردید. مقایسه نتایج مدل عددی و آزمایشگاهی تطابق مناسبی را نشان داد. به عبارت دیگر می توان استدلال نمود که این نرم افزار به صورت قابل قبولی توانایی شبیه سازی جریانهای با سطح آزاد را بخصوص در میدان فشار و سرعت را دارا می باشد. در فاصله 209/12 متری از سرریز اوجی بیشترین کاهش فشار اتفاق افتاده است که این امر لزوم بهره گیری از تجهیزات هواده را در این نواحی ضرورت می بخشد. مدل آشفتگی GNR بالاترین تطبیق را بین مشخصه های جریان بدست داد.

مدل عددی، سرریز اوجی، فشار استاتیکی، سرعت جریان، نرم افزار Flow-3D