امیر رجائی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی، گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
مهدی اسمعیلی ورکی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
بهنام شفیعی ثابت - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان

مطالعات گسترده در زمینه شناخت تغییرات بستر رودخانه در پایین دست انواع سازه های هیدرولیکی نظیر سرریزها، کالورت ها، جت های ریزشی و غیره علاوه بر نمایان ساختن اهمیت رخداد آبشستگی در بین مهندسین هیدرولیک، نشان از پیچیدگی این پدیده و عوامل موثر بر آن دارد. تغییرات زیست محیطی، تغییر در عمق پایاب در اثر تجمع مواد رسوبی، ناپایداری بستر رودخانه و شیب کناره های آن و خطر ناپایداری سازه های هیدرولیکی از طریق افزایش میزان تراوش از زیر آنها، بخشی از نگرانیهای است که مهندسین هیدرولیک را بر آن داشت تا توجه بیشتری به این پدیده پویا و پیچیده نمایند. در این تحقیق تاثیر پارامترهای مختلف هیدرولیکی بر مشخصات نیمرخ آبشستگی در پایین دست سازه کنترل تراز بستر خطی بصورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که افزایش دبی تاثیر عمدهای بر ابعاد آبشستگی داشته و باعث افزایش ابعاد آبشستگی می شود. مقایسه نتایج حاکی از آن است که عمق آبشستگی در شرایط تعادل با افزایش عدد فرود ذره، افزایش و با افزایش اندازه ذرات و عمق پایاب، کاهش می یابد. ارزیابی نتایج نشان داد که حداکثر عمق آبشستگی بصورت تابع لگاریتمی نسبت به زمان افزایش می یابد. تجزیه و تحلیل نتایج حاکی از آن است که با افزایش عمق پایاب از دو برابر عمق بحرانی به سه برابر، مقدار حداکثر عمق آبشستگی به میزان 13 درصد کاهش می یابد.

رودخانه، آستانه، کاهش آبشستگی، انتقال رسوب، عدد فرود ذره