محمد مجرد - کارشناس پایش و نظارت اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مشگین شهر و دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
عسگر جبرائیلی - کارشناس ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور واحد رشت

با توجه به اهمیت ارزیابی زیست محیطی جایی که میخواهیم در آن پروژه راهسازی یا توسعه راه را اجرا کنیم وهمچنین تأثیرات آن بر روی محیط زیست؛ در این مقاله کوشش خواهد شد به تأثیرات منفی راهسازی واحداث جاده که بدون ارزیابی زیست محیطی اجرامیشود، پرداخته شود تا با ارایه راهکاری مناسب تأثیرات منفی آن را بر محیط زیست، کاهش دهیم لذا در این مقاله به مباحثی همچون پراکندگی روستاها )حتی روستاهای باحداقل جمعیت ساکن در آن( وشهرها و انتخاب نادرست موقعیت استقرار شهرها و گسترش آنها، حمل و نقل و تأثیرات آن بر محیط زیست، برداشت بی رویه شن و ماسه از بستررودخانهها ومعادن کوهی جهت تهیه مصالح احداث جاده و تأثیر آن بر محیط پیرامون خود، آلودگی صوتی ناشی از قطارها و ماشینها که خود بر میگردد به انتخاب محل نادرست )بدون ارزیابی( برای کشیدن ریل و جاده، پرداخته شده است. ولی آنچه که ما در مورد آن بحث خواهیم کرد توسعه عمرانی و اثرات آن بر محیط زیست است که باعث بوجود آمدن علمی شده است. که در این علم بر لزوم برنامهریزی زیست محیطی برای احداثپروژههای عمرانی تحت عنوان Civil and environmental engineering تأکید میشود. مفهوم کلی برنامهریزی زیست محیطی عبارت است از تلاش هایی که در جهت تعادل وهماهنگی فعالیت های انسان در محیط زیست صورت میگیرد. این فعالیت ها عمدتاً بصورت برنامههای احداث جاده، آبادانی وعمران است که انسان به نفع خود ایجاد نمودهو به این شکل برنامهریزی محیط زیست در نهایت میبایست اثرات منفی این تأسیسات و فعالیت ها را بر محیط طبیعی خنثی نماید و این در حالیست که بسیاری از ناظران اظهار نگرانی مینمایند که علاقه انسان به توسعه صنعتی و اقتصادی منجر بهخساراتی به محیط زیست میگرددکه نتیجه این تغییرات و به دنبال آن به لحاظ کاهش منابع طبیعی و ذخایر و زیر زمینی ، همبستگی مختل و اجتماعات انسانی از هم فروخواهد پاشید. و همچنین ایجاد هرگونه تغییر روش در طرق استفاده از زمین و طبیعت مجاور آن به ایجاد تغییرات محسوس نامطلوبی در محیط زیست منجر خواهد شد شایان ذکر است پیشرفت دانش به منظور تعالی و پیشبرد تکنولوژی می تواند باعث افزایش این قبیل هم زیستی ها و نهایتاً مسالمت آمیز شدن آنها بیانجامد. وظیفه برنامهریزان محیط زیست اتخاذ تدابیری است که تأثیر منفی این تغییرات را به حداقل کاهش دهند. که برای رسیدن به چنین هدفی برنامهریزان دو مفهوم عمدتاً زیربنایی را باید مورد استفاده قرار دهند اول اینکه هرگونه تأسیسات عمرانی که دریک منطقه بنا میگردد، دارای نیازمندیهایی است که بنا بر مختصات طبیعی مناطق تعیین میگردد با توجه به علم عمران میتوان شهر را مجموعهای از سازههای عمرانی تعریف کرد که جمعیت انسانی در آن به فعالیت روزمره خود مشغول است. این سازههای عمرانی عبارتند از جاده ها وراههای دسترسی ، فرودگاهها، ایستگاههای قطار و مترو، تأسیسات آب و برق و گاز که معمولاً در حومه شهر مستقر هستند ، خانهها که حجم عظیمی از شهرها را به خود اختصاص داده کشتارگاهها و غیره که همه آنها میتوانند اثراتی را بر محیط زیست اطراف خود بگذارند