حین نقاش طوسی - دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشکده عمران و محیط زیست، گروه مهندسی و مدی
محمدحسن سبط - دانشیار دانشکده عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر
امیر زویچی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت ساخت دانشگاه صنعتی امیرکبیر

همه مدیران تمایل به تسریع یا کاهش انحراف پروژه ها دارند، اما با این وجود و علارغم برنامه ریزی های تفصیلی در ابتدای پروژه ها، میانگین انحراف زمان و هزینه در پروژه های عمرانی کشور معمولاً بسیار بیشتر از پیش بینی ها است. بر اساس آمار گزارش شده از سوی مسؤلین سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، میانگین وزنی زمان اجرای طرح های ملی که در سال 82 در ایران خاتمه یافته اند، بیش از یک دهه یعنی حدود 11 سال بوده است. این در حالی است که در کشور های برخوردار از توسعه صنعتی، ارقام متناظر زمان اجرای طرح های ملی حدود چهار سال یعنی بیش از 5 / 2 برابر کوتاه تر از ارقام گزارش شده در ایران است. در حالیکه در ادبیات مدیریت، هدف از مرحله کنترل بررسی میزان انحراف از برنامه و تشخیص عوامل ایجاد این انحراف برای جلوگیری از تکرار آنها و بازگشت به میزان پیشرفت برنامه ریزی شده می باشد، از بررسی میزان انحراف از برنامه پروژه های عمرانی ملی در سالهای محتلف، مشاهده می شود که درصد انحراف از برنامه در سالهای گذشته نه تنها ثابت نمانده است که تقریباً هر ساله با مقداری افزایش نسبت به سال قبل خود نیز مواجه بوده است. در این مقاله، با بررسی عوامل مختلف و شایع مطرح شده به عنوان دلیل ایجاد انحراف در پروژه های عمرانی، ارتباط کلی موارد عنوان شده با نوع برنامه ریزی های صورت گرفته در پروژه ها نشان داده شده است و با معرفی حلقه بسته برنامه ریزی ایده آل، دلیل بنیادی تکرار مداوم انحراف در پروژه ها نشان داده شده است. این ایده آل گرائی، برنامه ریزان و مدیران را وارد مسیری می کند که منجر به افزایش مداوم انحراف از برنامه به دلیل تکرار برنامه ریزی فشرده و غیر واقعی می شود و در نهایت نرخ دوباره کاری و اتلاف در پروژه ها را افزایش خواهد داد.

انحراف، برنامه ریزی، زمان، پروژه های عمرانی، تأخیر