سوده مقصودی - استادیار بخش علوم اجتماعی دانشگاه شهید باهنر کرمان
سعیده درویشی - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات زنان دانشگاه شهید باهنر کرمان
مریم امیرآبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات زنان دانشگاه شهید باهنر کرمان

سبدبافی و پخلبافی نشاندهندهی ذهن خلاق، تلاش خستگیناپذیر، توان بالا و سرپنجههای روستاییان هنرمند است. در منطقه خراسان جنوبی با توجه به پوشش گیاهی، صنایع دستی خاصی تحت عنوان سبدبافی و پخل بافی دربین مردم رواج داشته است. سوالاتی که در این تحقیق مطرح میشود، عبارتند از: سبدبافی و پخلبافی منطقه خراسان جنوبی چگونه هنری است؟ مواد اولیهی سبدبافی در این منطقه چیست؟ شیوهی بافت سبدها چگونه است؟ انواعوسایلی که در سبدبافی و پخلبافی تهیه میشود چیست؟ ویژگی سبدهای این منطقه چیست؟ نقش این هنر در توسعهی اقتصاد و کاهش مهاجرتها چیست؟ و عوامل رکود این هنر در منطقهی خراسان جنوبی چه بوده است؟ اینمقاله به روش اسنادی کتابخانهای و تکنیک مشاهده و مصاحبه با بافندگان در روستاهای شهرستان بیرجند انجام شده است.شناخت این دو حرفهی هنری سبب میشود تا نقش آنها را در توسعهی اقتصادی بهتر بشناسیم. سبدبافی صنعتی است که میتواند نقش مؤثری در رونق اقتصادی داشته باشد، در واقع این هنر در جریان اقتصاد، نقش مکمل دارد. دراین مقاله عوامل موثر در بروز و ظهور سبدبافی و پخلبافی در شهرستان بیرجند بررسی خواهد شد. به طور کلی عوامل مهم و موثر در پیدایش سبدبافی و پخلبافی را میتوان چنین برشمرد: الف( موقعیت خاص جغرافیایی و فرهنگی. ب(وجود رشته کوه باقران که منبع اصلی و اساسی تهیه مواد اولیهی آن است. مهمترین نتایج این پژوهش شامل این موارد است: آشنایی با مواد اولیه و شیوهی بافت سبد، کاربرد سبدهای بافته شده و ویژگی آنها، علل رکود این دو حرفهی هنری و راههای توسعهی آن. سبدبافی و پخلبافی میتواند نقش عظیمی در جذب صنعت توریسم در منطقهی جنوب خراسان و بیرجند داشته باشد.

صنایع دستی، سبدبافی، پخل بافی