سیروس همتی - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور ایلام
فرزاد پرهوده - دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت شناسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
بهزاد همتی - دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

این مقاله با هدف تعریف و بررسی عقلانیت ،ریشه ی عقلانیت و مصادیق آن از دیدگاه یورگن هابرماس و جیمز کلمن و بررسی نظر هر یک به صورت جداگانه با رویکرد جامعه شناسانه تدوین شدهاست . عقلانیت در اندیشه کلمن در قالب انتخاب عقلانی با الهام از عقلانیت ابزاری وبر و در چهارچوب فرد گرایی روش شناختی مطرح می شود ،که در آن عملی را عقلانی می داند که با انتخاب آگاهانه و عقلانی بهترین ابزار در جهت کسب حداکثر سود و حداقل زیان می باشد ،که در قالب عقل ابزاری –صوری و عقل عملی تجلی می یابد و عقلانیت هابرماسی در چهارچوب عقل رهایی بخشانتقادی تجلی می یابد که از رهگذر تفاهم ارتباطی به دست می آید،که در قالب عقل نظری و عقلذاتی تجلی می یابد

عقلانیت نظری،عقلانیت عملی،عقلانیت ذاتی،عقلانیت صوری، انتخاب عقلانی ،کنش غایت مند ،کنش ارتباطی،عقلانیت ارتباطی