وحیده جهانفر - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران
خداداد مصطفوی - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران
محمدرضا بی همتا - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

تولید کنجد در جهان پس از سویا، بادام زمینی، آفتابگردان، منداب و پنبه قرار دارد، ولی از نظر کیفیت ، روغن کنجد مقام بالاتری نسبت به ای محصولات دارد. ای گیاه مهم روغنی در سطوح وسیعی از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کاشته میشود. در ای تحقیق به منظور مطالعه پایداری و واکنش ارقام کنجد به شرایط مختلف محیطی، تعداد 20 رقم کنجد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در چهار منطقه شامل کرج، بیرجن د، اراک و شیراز مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تأیید آزمون همگنی میانگی مربعات به روش بارتلت، تجزیه واریانس مرکب داده ها برای عملکرد دانه انجام شد. در تجزیه واریانس، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال 1% معنی دار گردید. بر اساس روش بای پلات ژنوتیپ محلی خنداب، ایده آل تری ژنوتیپ بود. پس از آن ژنوتیپ های محلی اصفهان، داراب 14 ، داراب 1 و محلی فارس به عنوان ژنوتیپ های مناسب شناخته شدند. در بی محیط ها اراک به عنوان ایستگاه ایده آل شناخته شد و محیط های بیرجند، شیراز و کرج در رتبه های بعدی بودند.

پایداری عملکرد، کنجد، بای پلات، اثر متقابل ژنوتیپ و محیط