مححمدعلی ابادی - استاد دانشکده معماری و شهرسازی،دانشگاه علم و صنعت ایران

مطابق اصول و مبانی شناخت در اندیشه اسلامی، زاویه ای که از آن هر چیزی و از آن جمله مبانی معماری و شهرسازی اسلامی مورد مطالعه، تعریف و تحلیل قرار می گیرد، زاویه عقل و حکمت است. هنرمند، معمار و یا شهرساز مسلمان، از راه دل (از دریچه عقل و حکمت الهی) ملکوت (یعنی جنبه باطنی و عقلانی)، هستی و موضوعات جاری در آن (از جمله حقیقت باطنی شهر) را مورد مطالعه قرار می دهد و به دانشی شفاف، حقیقی و مطابق با واقع دست می یابد. براساس این بینش، شفافیت، خوانایی، پایداری و استحکام ساختار نظری و عملی هر چیزی، بر پایداری و استحکام ذاتی عقل مایه یه کار گرفته شده بر آن است. این تردید آلود بودن و مشکوک بودن تمام ابهام و تزلزل پلیدی در هر نظامی (از جمله نظام سازمانی یک شهر) نتیجه مستقیم جهل (یعنی عدم عقل محوری و یا عدم فعالیت عقل در آن) است. بهره مندی معمار و معماری(و یا شهرساز و شهرسازی) از اندیشه ای عقل مند و برهانی (و به عبارتی، دارای استدلالات منطقی)، آنها را از انواع شک ها و تردیدهای ممکن می رهاند .و نوعی استحکام و استقلال و پایداری حقیقی و اصیل و تزلزل ناپذیری در مفهوم، ساختار انسانی و حتی کالبدی شهر به وجود می آورد. ذات عقل (یکتایی) است. و میوه آن، وحدت و یگانگی است، و هرگز کثرت و تضاد و تزاحم در آن راه ندارد.

انسان، عقل و حکمت، حیات، شهر، پایداری، هنر و معماری