عیسی محمدی زیدی - دانشگاه علوم پزشکی قزوین- گروه بهداشت عمومی- استادیار
امیر پاکپور حاجی آقا - دانشگاه علوم پزشکی قزوین- گروه بهداشت عمومی- استادیار
بنفشه محمدی زیدی - دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن- گروه مامایی- مربی

مقدمه: سازمان های بهداشتی، رفتار را به عنوان عاملی کلیدی زیربنای بیماری های شایع و مشکلات بهداشتی امروزه می دانند. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر مداخله آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده در بهبود عملکرد ایمن کارگران صنایع چینی شهرک صنعتی قزوین در نیمه اول سال 1389 طراحی و اجرا شده است. مواد و روش ها: تعداد 75 کارگر در هریک از گروه های مداخله و شاهد، در یک کارآزمایی نیمه تجربی تصادفی کنترل شده شرکت کردند. اطلاعات دموگرافیک و داده های مرتبط سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده، آگاهی و عملکرد ایمن در آغاز، 3 ماه و 6 ماه بعد از مداخله، از طریق پرسشنامه خودگزارشی و چکلیست عملکرد ایمن جمع آوری شد. پانل خبرگان، ضریب آلفای کرونباخ، ضریب آزمون باز آزمون، ضریب کاپا برای تأیید ویژگی های روانسنجی ابزار به کار رفتند. مداخله آموزشی به همراه کتابچه در قالب 4 کلاس آموزشی 45 - 60 دقیقه ای با حضور 8-15 کارگر در هر کلاس، به شیوه بحث گروهی با تمرکز بر سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده اجرا شد. داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس داده های تکراری تجزیه وتحلیل شد. نتایج: میانگین سنی شرکت کنندگان 7/4 ± 31/0 سال بود و 65 % آنها مرد بودند. قبل از آموزش، بین دو گروه از حیث متغیرهای دموگرافیک و متغیرهای اصلی پژوهش اختلاف معناداری وجود نداشت. اما پس از آموزش، یافته ها نشان دهنده تغییر معنادار میانگین امتیاز نگرش از 5/4 ± 17/2 به 4/4 ± 25/6 هنجار انتزاعی از 2/1 ± 4/7 به 1/5 ± 7/0 کنترل، رفتاری درک شده از 1/1 ± 2/7 به 1/6 ± 6/7 ،قصد از 3/6 ± 8/0 به 2/8 ± 10/9 ،رفتار خودگزارشی از 1/0 ± 7/0 به 1/5 ± 9/8 و عملکرد ایمن از 1/4 ± 6/3 به 2/1 ± 8/5 پس از آموزش در گروه مداخله و عد متغییر معنادار متغیرهای مذکور در گروه شاهد بود. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد که مداخله آموزشی بر مبنای سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده قادر است آگاهی، نگرش، هنجار انتزاعی و کنترل رفتاری درک شده کارگران را درباره رفتارهای ناایمن تغییر دهد و موجب بهبود عملکرد ایمنی آنها شود.

آموزش، تئوری رفتار برنامه ریزی شده، عملکرد ایمن، هنجار انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده