احمدرضا معتقد - اداره کل نظارت بر صادرات و مبادلات نفتی SPEDT
سیدعلیرضا طباطبایی نژاد - دانشگاه صنعتی سهند( UTS )
الناز خداپناه - دانشگاه صنعتی سهند( UTS )
مصیب کمری - شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب NISOC

جمعآوری و دفع دیاکسیدکربن در سازندهای زیرزمینی همچون مخازن نفت و گاز تخلیه شده و لایههای عمیق آبشور، به عنوان روشی مؤثر در کاهش انتشار اصلیترین گاز گلخانهای و اثرات ناشی از آن معرفی شده است. یکی از مهمترین عواملاجرای یک پروژه موفق دفع دیاکسیدکربن در سازندهای زیرزمینی، وجود لایهای محدود کننده با تراوایی بسیار کم است که بتواند گاز تزریق شده را در بازه زمانی طولانی در مخزن نگه داشته و مانع از نفوذ و نشتی آن به لایههای فوقانی و عوارضزیستمحیطی احتمالی شود. به دلیل خصوصیات متفاوت دیاکسیدکربن نسبت به گاز طبیعی مخزن مطالعه دقیق خصوصیات پوشسنگها برای فرآیند دفع دیاکسیدکربن، حتی در مخازن گاز و نفت تخلیه شده که قبلاً میلیونها سال هیدروکربنها را در خود نگه داشتهاند، ضروری است. هدف از این پروژه، مطالعه و مقایسه میزان تراوایی نسبی گاز ضمن نشت احتمالی از سنگ پوشش مخزن ذخیره میباشد.نمونههای مختلف پوشسنگ از سازندهای گچساران، گورپی و کژدمی از میادین جنوب غرب ایران جمع آوری شده و با تزریق دیاکسیدکربن، تراوایی مؤثر و یا تراوایی تکفاز گازی آنها پس از رخداد میانشکست گاز از نمونه، اندازهگیری شد بر اساس نتایج، در محدوده فشارهای میانشکست، تراوایی مؤثر نمونهها در محدوده 945-0/08 نانودارسی به دست آمد بررسی نتایج نشان میدهد که به دلیل تراوایی مؤثر نسبتاً بالای نمونههای انیدریتی سازند گچساران، فشار میانشکست این نمونهها به عنوان محدودیت اصلی در طرحهای دفع دیاکسیدکربن در سازندهای زیرزمینی به حساب میآید، چنانچه فشار گاز تزریقی نباید از این حد فشاری تجاوز کند. برای نمونههای مارن و شیل سازند کژدمی و نمونه مارن سازند گورپی، اگرچه فشارمیانشکست آنها متوسط است اما به دلیل تراوایی بسیار پایین، نرخ جریان گاز نیز کم است. به عبارت دیگر، برخلاف نمونه- های انیدریتی، تراوایی بسیار پایین این نمونهها عامل کنترلکننده نرخ نشتی دیاکسیدکربن از پوشسنگ میباشد

دفع دیاکسیدکربن، نیروی موئینگی، میانشکست، تراوایی مؤثر