پریزاد بهاردوست - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

در علوم اجتماعی روش طبقهبندی روش غالب در تحقیقات است که چیزها را طبق سنت ارسطویی بر اساس ماهیت اجزاء منفرد آنها مطالعه میکند، اما در سالهای اخیر رهیافت تحلیل شبکه بهعنوان پارادایمی مستقل در پژوهشهای اجتماعیقلمداد میشود؛ چرا که بنیان روشهای پیشنهادی آن مبتنی بر تئوری متمایز و مفروضات هستیشناختی و روششناختی خاصی است . این روش فهم متفاوتی از روابط و ماهیت نظم اجتماعی بهدست میدهد و از سنت ارسطویی دور میشود. اغلبروشهای تحقیق در علوم اجتماعی، مانند پیمایش؛ بر کنشگران )افراد، سازمان ها، دولتها، اتحادیه های بینالمللی، ...( وویژگیهایشان )دادههای خصوصیتی( میپردازند، ولی تحلیل شبکه به پیوندهای میان کنشگران )دادههای رابطهای( توجه دارد. هدف این مقاله معرفی روش تحلیل شبکه بهعنوان پارادایمی در روش بررسی مسائل اجتماعی است. بنابراین مقاله در دو بخش ارائه میشود؛ در بخش اول به معرفی مفاهیم، ریشهها و مبانی نظری روش تحلیل شبکه، مفروضات فلسفی، روش- شناسی آن، هدف، روش کسب اعتبار و پایایی در این روش پرداخته میشود. در بخش دوم روش عملیاتی کردن آن توضیح داده شده و مهمترین سنجهها در این رهیافت به دو صورت توصیفی و استنباطی بررسی میشوند. به عبارت دیگر، سطوحتحلیل، واحد تحلیل، روش نمونهگیری، فنون و تکنیکهای تحلیل، ابزارهای گردآوری دادهها و انسجام اجتماعی از طریق سنجش چگالی و مرکزیت )همه چیزدانها، نخبگان، بازیگران فعال، افراد مشهور، شایعهپراکنان ، جابهجا کنندگان اطلاعات در شبکه، رهبران بالقوهی با نفوذ و عوامل پشتپرده( مورد مطالعه قرار میگیرند

تحلیل شبکه، روش تحقیق، مرکزیت، انسجام اجتماعی، ساختار اجتماعی