محمد سلمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه آزاد آستارا

تالشی از زبانهای ایرانی شمال غربی است که در کرانههای جنوب غربی دریای خزر، ازسفیدرود در جنوب تا لنکران جمهوری آذربایجان در شمال، متداول است و به سه گویش شمالی، مرکزی و جنوبی طبقهبندی میشود. از منظر ریشهشناسی، زبانهایایرانی بهویژه تالشی کمتر مورد مطالعه قرارگرفتهاند. ارتباط تاریخی زبانها از طریق پژوهشهای ریشهشناسی بیشتر و بهتر درک میشود. در این مقاله نه واژه تالشیریشهشناسی شده و بر اساس آوانگاری ثبتشده در گویش تالشی مرکزی دکتر محرم رضایتی کیشهخاله آورده و برابر واژه در دیگر گویشهای تالشی و گویشهای ایرانی نیز ذکر گردیده است. کلمات ریشه شناسی شده عبارتند از: /az/ من، / zunuste / دانستن،/ šande / افشاندن، /vāte/ گفتن،/ tâšta / تراشیده،/ na / نهادن،/ vidāšte / پرت کردن، /tura vaz/ دیوانه گون، /xaš/ خوش. منبع اصلی مورد استفاده در این مقالهکتاب فرهنگ موضوعی تالشی به فارسی دکتر محرم رضایتی کیشهخاله و ابراهیم خادمی ارده می باشد. بررسی ریشه شناختی گویش تالشی، بهروشنی پیوستگی وقرابت این گویش را که از گویشهای ایرانی نو است، با زبان های ایرانی در سه دوره تاریخی و نیز دیگر گویش های ایرانی که در این سرزمین تکلم می شوند نشان می دهد و این امر خود کمک شایانی خواهد بود در جهت حفظ و نگهداری این گویش کهبهواسطه گرایش گویشوران تالشی به زبان فارسی معیار، اندک اندک در حال زوال است و افزون بر آن، زمینه مناسبی فراهم خواهد نمود برای پژوهش های زبانی دیگر گویش های ایرانی که با این گویش پیوند زبانی و تاریخی دارند.

تالشی مرکزی، ریشه شناسی، گویش تالشی