سیداحسان حسینی نجاتی - دانشجوی ارشد معماری مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر
هومن توکلی - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

بهره برداری از نور روز در معماری، علاوه بر تأمین نیازهای روانی و جسمی انسان، مصرف انرژی های فسیلی را نیز کاهش می دهد. از این دیدگاه، معماری غنی کشور ما دستاوردها و تجربیات ارزشمندی دارد که نیازمند بازشناسی و معرفی به جامعه معماری ایران و جهان است. نور اصلی ترین عامل کیفیت، پویایی و سرزندگی فضای معماری است هم از نظر مفاهیم کیفی و سمبلیک و هم از نظر کارکرد عملی، از جایگاه ویژه ای در میان عناصر تشکیل دهنده فضا برخوردار است. در طراحی معماری، سعی میشود از اقلیم بخصوص نور طبیعی روز بهترین استفاده ممکن به عمل آید و از نور مصنوعی به عنوان مکمل در ساعات دیگر شبانه روز استفاده شود که در معماری اسلامی رون بر همین اساس شکل گرفته است و بازی با نور از سوی نمادگران عرفانی اسلامی تاکید شده است و نور را نماد وحدت و یگانگی خدا می دانستند بنابر این نور علاوه بر ابعاد مذهبی دارای ا بعاد کارکردی که عناصر تزیینی و نقوش از آن مایه می گرفتند. در این مقاله به بررسی تاثیرات نور در تداعی عناصر اصلی معماری سنتی و اسلامی پرداخته شده است که برسی نقش نور در طراحی کیفیت معماری فضا های متنوع بازار و نقش نور در بهبود عملکرد فضاهای بازار وکاربری های متناسب با گرد آوری اطلاعات از روش تاریخی اسنادی و در تجزیه تحلیل اطلاعات ابعاد دقیق فضاها و نورگیرهای آن، موقعیت فضا در مجموعه، جهت جغرافیایی، موقعیت آن در حیاط، موقعیت نورگیر در دیوار، نسبت سطح نورگیر به سطح فضا، میزان روشنایی دریافتی در فضابه دست آورده شد. نتایج تحقیق، رابطه شکل و محل قرارگیری نورگیر را با کیفیت نور داخلی از نظر فیزیک نور، روشن کرده و توانسته الهام بخش طراحان معاصر برای ارتقای عملکرد نوری فضا و طراحی نورگیر در فضاهایی با عملکرد امروزی باشد.

معماری اسلامی، بازار، نور