مدیریت پایدار حوضه های آبخیز بر اساس توان اکولو ژیک پتانسیل در اکوسیستمهای جنگلی زاگرس ( مطالعه موردی ، حوضه آبخیز ماسبی،شهرستان آبدانان،استان ایلام)

بی شک حفاظت از منابع آب وخاک مستلزم یک نگرش سیستمی و متناسب با شرایط اکولوژیکی حوضه های آبخیز می باشد . در این راستا و جهت نیل به مدیریت پایدار در حوضه های جنگلی زاگرس قبل از هرچیز تدوین یک مدل اکولوژیکی مناسب به منظور ارزیابی توان اکولوژیکی پتانسیل ضروری است . منطقه رویشی زاگرس در سلسله جبال زاگرس به طول تقریبی 1600 کیلومتر واقع شده است . پوشش جنگلی آن از روستای قبرحسین ( بین پیرانشهر و سردشت) در استان آذربایجان باختری شروع وتاحوالی شهرستان فیروزآباد در استان فارس ادامه می یابد . علاوه بر بعضی از گونه های همراه ، انواع بلوط بیشترین سطوح جنگلی این منطقه را به خود اختصاص داده و از ارتفاع 1000 متری تا حدود 2300 متر از سطح دریا گسترش دارند . با توجه به شرایط خاص اکولوژیکی و اهمیت زیست محیطی زیادی که این اکوسیستمها در حفاظت از منابع آب و خاک دارند، نقش ارزیابی توان اکولوژیک پتانسیل و به کارگیری اصول مربوط به علم آمایش سرزمین در مدیریت بهینه این منطقه ضروری است . در این پژوهش یک مدل تجربی جهت ارزیابی توان اکولوژیک جنگلهای زاگرس تدوین و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، در جنگلهای بلوط غرب و در دامنه های جنوبی کبیرکوه در حوضه آبخیز ماسبی انجیره در استان ایلام اجرا شده است . مدل مذکور در پنج طبقه مختلف طراحی شده و فرآیند ارزیابی جنگل با استفاده از آن بصورت کمی صورت گرفته است . فاکتورهای شیب و جهت دامنه، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، شکل زمین و عمق خاک در فرآیند ارزیابی اکولوژیکی جنگلهای منطقه مطالعاتی بکار گرفته شده اند . در نتیجه ارزیابی بعمل آمده با استفاده از این مدل تعداد 429 وضعیت مختلف اکولوژیکی در 7436 واحد نهایی اکولوژیکی در منطقه شناسایی شده است . ضریب همبستگی مربوط به رابطه بین درجات توان اکولوژیک پتانسیل با ارتفاع متوسط درختان در 64 قطعه نمونه 15 آری (R= 0/67) ، با توجه به شرایط خاص این جنگلها، نشان دهنده کارایی نسبتاً مناسبی است که این مدل در ارزیابی توان اکولوژیکی جنگلهای زاگرس از خود نشان داده است .

Keywords:

مدیریت پایدار , ارزیابی توان اکولوژیک , مدل تجربی , جنگل , زاگرس