فاطمه کوشکی - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی پر
سیدسعادت موسوی - عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی پردیس کشاورزی و منابع طبی

اهمیت حوزه های آبخیز به مثابه بستر طبیعی حیات و فعالیت های اجتماعی و انسانی در شرایطی که تحمیل جمعیت بر آن در کمتر از 40 سال بیش از دو برابر شده است، بر کسی پوشیده نیست . حوزه های آبخ یز در جهان و ایران که دیر زمانی به گونه ای سیستماتیک تجدید می یافتند و روند تخ ریب و فرسایش خاک و سیل خیزی در آن ها بسیار کند و بطئی بود، در طول چند سده اخیر به شدت در معرض فرسایش و تخریب واقع شده اند . در حال حاضر اکثر حوزه های آبخیز کشورمان به انحاء مختلف دچار تخریب و فرسایش است به طوری که طی سه دهه اخیر رو ند فرسایش آبی به شدت افزایش یافته و تقریباً به 3 تا 3/5 برابر رسیده است . از طرف دیگر بنا به پیش بینی سازمان ملل متحد تا سال 2025 میلادی نام ایران در سیاهه ی کشورهایی که دچار کمبود آب می شوند، قرار می گیرد ( خسروشاهی، ).1385 حفظ و اهمیت کنونی حوزه های آ بخیز و جلو گیری از تخریب بیشتر آن ها جز در پرتو مشارکت فعالانه و همه جانبه مردم امکان پذیر نیست . امروزه مشارکت به عنوان یکی از موضوعاتی است که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و بزرگترین سرمایه ای است که در هر روستا می توان با اتکاء به آن، مراحل مختلف عمران و آبادانی را طی کرد . بنابراین، اجرای پروژه های وسیع آبخیزداری و حفاظت خاک با جلب مشارکت ساکنان هر روستا، از مهمترین اقداماتی است که می تواند ضمن کاهش خسارت سیل و فرسایش و تغذیه آبخوان ها و تولید مواد غذایی برای سال های آینده تضمین کننده باشد، ا ما به لحاظ گستردگی زیاد این برنامه ها، این امر میسر نمی شود مگر با فعالیت سازمان های دولتی برای آموزش آبخیزنشینان و جلب مشارکت آن ها در انجام این گونه برنامه ها بعلاوه جهت حفظ و احیاء آبخیزها در ایران، باید تشکل های مشارکتی و عشایری و روستایی برای ساکنین آبخیزها ایجاد شود و در راستای رهیافت مشارکتی، نیروهای عظیم آنان در حفظ و احیاء آبخیزها به کار گرفته شود . در این مقاله بررسی راهکارهای مشارکت مردم در پروژه های آبخیزداری و رابطه آن با توسعه روستایی بر پایه محورهای اساسی ذیل مورد بررسی قرار می گیرد : - جایگاه توسعه روستایی در پروژه های آبخیزداری - مروری بر راهکارها و روش های مناسب جلب مشارکت مردم در پروژه های آبخیزداری - بررسی مطالعات و طرح های انجام شده در کشور در خصوص مشارکت مردم در پروژه های آبخیزداری - قابلیت و محدودیت های مشارکت مردم روستایی در طرح های آبخیزداری

مشارکت، توسعه، آبخیزداری، فرسایش حوزه های آبخیز، توسعه روستایی