کریم مهرورز مغانلو - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی
شاهرخ محسنی - کارشناس ارشد آبخیزداری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربا
محمد خانی چایکندی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی

احیاء اراضی فرسوده و بایر با استفاده بهینه از نزولات آسمانی و با بکارگیری تکنولوژی مدرن آبخیزداری و کشاورزی قطعا " در افزایش تولیدات کشاورزی موثر خواهد بود و استفاده صحیح از زمین و آب گام موثری در کنترل فرسایش، اضمحلا ل خاک و توسعه پایدار کشاورزی خواهد شد . مهار و استفاده از سیلابها به طریق مختلف از دیر باز موردتوجه بشر بوده و سابقه چندین هزار ساله دارد . در حال حاضر پخش سیلاب بر آبخوان یکی از روشهای مناسب برای مهار و استفاده بهینه از سیلابها و تغذیه مصنوعی آبهای زیرزمینی در منا طق خشک و نیمه خشک بشمار می رود . ًمطمئنا دسترسی به منابع آب زیادتر، یکی از عواملی است که مستقیما می تواند در تغییرات پوشش گیاهی مناطق خشک و نیمه خشک نقش مهمی داشته باشد . بررسی این تغییرات می تواند پاسخ به سوالات مختلفی باشد که تنوع و میزان تغییرات پوشش گ یاهی بعد از تغییر اکولوژیکی در منطقه را سبب می گردد . در این مقاله سعی براین است که تاثیر پخش سیلاب بر روی تغییرات درصد تاج پوشش گیاهی بررسی گردد . تحقیق حاضر در ایستگاه پخش سیلاب تسوج در 110 کیلومتری شمال غرب شهرستان تبریز با وسعت حدود 500 هکتار انجام شده است بدین منظور از سال 1379 به مدت سه سال از عرصه پخش سیلاب تسوج آمار برداری بشرح ذیل از تغییرات پوشش گیاهی انجام گرفت . برای انجام مراحل مختلف آزمون، از روش تصاد فی – سیستماتیک استفاده شد . بدین صورت که انتخاب نهرهای غلام گردشی بصورت تصادفی و پلات گذاری در قوسهای هر نهر غلام گردشی سیستماتیک انجام گرفت . اندازه گیری میزان تولیدات گیاهی بر اساس فرم رویشی ( فورب، گراس و بوته ) در فواصل قوس هر نهر به یتعداد سه تیمار ( فواصل 6 ، 3 و 9 متری در قوس هر نهر غلام گردشی ) و در 3 تکرار ( جمعا به تعداد 45 پلات 4 متر مربعی ) انجام گرفت و از عرصه شاهد نیز به تعداد 15 پلات 4 متر مربعی برداشت شد . نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که میزان تولید کل علوفه در موقعیت دوم ( در اواسط نهرهای غلام گردشی ) با اختلاف معنی داری افزایش داشته و در اثر گذاری فواصل بر میزان تولید در ارتباط با میزان کل علوفه تولیدی در موقعیت اول فاصله 3 متری نسبت به سایر فواصل با میزان میانگین تولید 38/16 گرم ماده خشک در سطح %1 و %5 نسبت به سایر فاصله ها معنی دار شد . همچنین رون د افزایش گراسها در فواصل 3 متری نسبت به فورب ها در طول سه سال در ابتدا نهر و روند افزایشی فورب ها در انتها هر نهر مشاهده شد .

پخش سیلاب، تولیدات گیاهی ، نهر غلام گردشی، آبخوان تسوج