محمدمهدی فتاحی - مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی و پژوهشکر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیع
رضا مقدم فردوئی - کارشناس ارشد آب های زیر زمینی شرکت آب منطقه ای قم

بهره برداری بی ر ویه از منابع طبیعی، آب، خاک و پوشش گیاهی، پایداری نسبی محیط را بر هم می زند . بخش مهمی از حوضه آبخیز استان قم در محدوده اکوسیستم اراضی خشک و بیابانی است . در حوضه آبخیز استان قم ، دو رودخانه ی قمرود و قره چای جریان دارد . میزان آب ورودی از این رودخانه ها به حو ض ه آبخیز استان ، تا قبل از احداث سدهای 15 خرداد و غدیر ساوه، معادل 698 میلیون متر مکعب بوده، که با احتساب جریان های سطحی حاصل از بارندگی ، کل حجم آب های سطحی استان به 750 میلیون متر مکعب می رسیده است . حجم آب های خروجی از این حوضه، در محل ایستگاه کوه سفید، تا قبل از سدهای مذکور 261 میلیون متر مکعب بوده، در حالی که بعد از احداث دو سد به 66 میلیون متر مکعب تقلیل یافته است . با احداث این دو سد ، آب ورودی توسط رودخانه های قمرود و قره چای به حو ضه آبخیز استان قم به حداقل ممکن ، کاهش یافته است . تغییرات سطح آب زیرزمینی در دشت قم، تا قبل از سال 1370 حدود 0/5 متر در سال افت داشته است که در مجموع، افتی معادل 9 متر را نسبت به قبل از دوره بررسی ( سال (1370 نشان می دهد و به طور متوسط، افت ی برابر با 1/6 متر در سال داشته و بیلان آب زیرزمینی، کاهش قابل توجهی را نشان می دهد . میانگین افت سطح آب زیرزمینی دشت های متاثر از رودخانه قره چای، برابر با 1/49 متر در سال می باشد . دشت مسیله که تحت تاثیر دو رودخانه قره چای و قمرود است در مجموع ، افتی معادل 8/99 متر را نسبت به قبل از دوره بررسی ( سال (1370 نشان می دهد و به طور متوسط افتی معادل 1 متر در سال را دارد . از نظر کیفی، به طور کلی کیفیت آب زیرزمینی در حوضه آبخیز استان قم، رو به تنزل می باشد . همچنین، مرز آب شور حدود 5000 متر و فصل مشترک آب شور و شیرین حدود 3000 متر در دشت قم، پیشروی داشته است . در مجموع، روند تغییرات منابع آب استان، از لحاظ کمی و کیفی، دارای افت شدیدی است

استان قم، منابع آب، آب سطحی ، آب زیرزمینی، افت کمی و کیفی، حوضه آبخیز، روند