مهدی هادی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، واحد مرند دانشگاه آزاد اسلامی مرند، ایران
رویا آل عمران - استادیار و عضو هیأت علمی، گروه اقتصاد، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران

بهبود ابعاد توسعه از مهمترین اهداف دولتها می باشند، که در این بین، نقش توسعه انسانی حائز اهمیت فراوانی می باشد. مهم ترین عامل توسعه انسانی هر جامعه، افراد آن جامعه می باشند. چراکه، انسانها هم هدف و هم ابزار توسعه هستند. این اهمیت وافر موجب شده تا کشورهای جهان و سازمان های بین المللی توجه خاصی به امر توسعه انسانی داشته باشند و عوامل تأثیرگذار بر آن را شناسایی کنند. با توسعه انسانیراه رسیدن به رشد اقتصادی مستمر و پایدار فراهم می گردد. چراکه، در نظریه های نوین رشد نیز برآنند که رشد و توسعه اقتصادی نمی توانند بدون توسعه منابع انسانی به مسیری مطلوب رهنمون شوند. بطوریکه برای محاسبه ارزش عددی شاخص توسعه انسانی کشورها با استفاده از سه مولفه توان برخورداری از عمری طولانی و توأم با سلامت، توان معرفت اندوزی و کسب علم و توان دسترسی به منابع و امکانات لازم برایبرخورداری از یک سطح زندگی مناسب؛ در قالب یک فرمول ویژه دسته بندی می شوند. که از شاخص های امید به زندگی برای مولفه اول، از نرخ های سواد و درصد ثبت نام کنندگان در مراحل مختلف تحصیلی برای مولفه دوم و از درآمد سرانه تبدیل شده به برابری قدرت خریدPPP برای مولفه سوم استفاده می شود و در قالب فرمول ارائه شده توسط سازمان ملل متحد، شاخص توسعه انسانی محاسبه می گردد. دربین عوامل تأثیر گذار بر شاخص توسعه انسانی، اندازه دولت از جمله مهم ترین عواملی است، که می تواند تأثیرات قابل توجهی را بر این أمر مهم داشته باشد. در این مقاله به بررسی تأثیر متغیرهای مربوط به شاخصهای اندازه دولت و جمعیت بر شاخص توسعه انسانی در 21 کشور منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی در قالب تکنیک هم انباشتگی پانلی با رهیافت حداقل مربعات تعمیم یافته GLS در طی دوره زمانی 1002 تا 1022 پرداخته شد و براساس نتایج رگرسیونی روابط مثبت و معنی داری به اثبات رسید

اندازه دولت، توسعه انسانی، تکنیک هم انباشتگی پانلی