حسین عیسایی - کارشناس محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان
لطف ا... پارسایی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

لس یکی از مهمترین واحدهای رسوبی کواترنر قلمداد می شود و به لحاظ ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی از رسوب زایی و فرسایش پذیری زیادی برخوردار بوده و سهم عمده ای از بار معلق رودخانه ها را بخود اختصاص می دهند . نهشته های لسی در استان گلستان حدود 320000 هکتار وسعت دارند . یافتن ارتباط بین خصوصیات فیریکی و شیمیایی لسها با اشکال فرسایشی و دست یافتن به روشهای مدیریت، نگهداری وحفظ خاکدانه های لسی از اهداف این بررسی می باشد . برای دست یابی به این مهم، نقشه پراکندگی لس ( اعم از لسهای شاخص وحمل شده ) و نقشه تقسیمات اقلیمی استان با استفاده از اطلاعات مستخرج از تصاویر لندلست TM- وآمارهای جمع آوری شده ازمنطقه و باکمک نرم افزار (Ilwis) درمحیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید . با بررسی وتلفیق دونقشه یاد شده و سایر مشاهدات 2 منطقه در سه تکرار از اشکال فرسایشی تونلی مد نظر قرار گرفت و نمونه های خاک جهت انجام مطالعات آزمایشگاهی برداشت شد . و اثر متغیرهای مستقل شامل درصد ماسه، درصد شن، درصد سیلت، درصد کربنات کلسیم ( آهک ) ، مقداریون سدیم، مقدار شوری، مقدار درصدسدیم تبادلی، واکنش خاک، درصد مواد آلی، مقدار گچ، درصد اشباع و شاخص دومارتن در ایجاد اشکال فرسایشی بوسیله تحلیل رگرسیون چند مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت . همچنین متغیرهای وابسته در فرسایش تونلی عمق حفره ها، طول ترک و سطح حفره در واحد سطح است . میزان ضریب همبستگی عمق در فرسایش تونلی با کلسیم، سدیم و EC مستقیم و با ماده آلی، pH ، SP معکوس می باشد . ضمناً صفاتی مانند کلسیم، ماده آلی و pH نسبت به صفات دیگر از میزان همبستگی بالاتری برخوردارند . طول ترک در فرسایش تونلی با مقدار SAR ، کلسیم، گچ، pH و EC دارای ضریب همبستگی مستقیم و با مقدار ماسه وماده آلی دارای ضریب همبستگی معکوس می باشد و با شاخص دومارتن در سطح %1 بصورت معکوس دارای همبستگی است . سطح حفره در واحد سطح با میزان ماسه و سیلت دارای همبستگی مستقیم و با مقدار رس همبستگی معکوس دارد .

لس - فرسایش - خصوصیات فیزیکی و شیمیایی - تونلی - گلستان