غلامرضا رخشنده رو - استادیار بخش مهندسی راه و ساختمان دانشکده مهندسی-دانشگاه شیراز
حجت اله عباسپور - عضوهیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

در خطوط لوله، ضربة آبی یکی از مهمترین حالات جریانات ناماندگار است که معمولا" به علت بسته و باز شدن ناگهانی شیرها، روشن شدن یا توقف ناگهانی پمپها و امثال آن اتفاق می افتد. زیانهای ناشی از این قبیل اتفاقات تکانهای شدید در سیستم لوله کشی، ایجاد سر و صدای زیاد در لوله ها و حتی ترکیدن لوله می باشد. عوامل متعددی از قبیل قطر، ضخامت،طول و جنس لوله تأثیر بسزائی در میزان و نحوة پدید آمدن ضربة آبی در خط لوله دارند.در این مقاله طی یک تحقیق آزمایشگاهی پدیدة ضربه آبی در لوله های متداول در ایران بررسی شده است. لوله های پلیکا، گالوانیزه و سبز با سه قطر و شش طول مختلف مورد آزمایش قرار گرفتند (مجموعا" ٥٤ آزمایش)و صحت نتائج آزمایشات با یک برنامه رایانه ای کنترل شد. نتائج آزمابشگاهی نشان داد که قطر داخلی لوله از مهمترین عواملی است که در اندازة فشار تولید شده مؤثر است. باافزایش قطر لوله، فشار تولید شده کاهش و با افزایش ضخامت و مدول الاستیسسیته این فشار افزایش یافت. در مقایسه فشارهای اندازه گیری شده با فشار استاندارد لوله های نیم اینچ، لوله های سبز، گالوانیزه و PVC به ترتیب بیشترین ضریب اطمینان را نشان دادند. نتائج مشابهی برای لوله های 4/٣ و ١ اینچ مشاهده گردید.

ضربة آبی، ضربة قوچ، جریان ناماندگار، لوله های متداول در ایران