جعفر دستورانی - دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
قاسم دستورانی - کارشناس بیابان زدایی اداره محیط زیست شهرستان سبزوار .
سکینه دستورانی - دانش آموخته کارشناسی خاکشناسی دانشگاه فردوسی مشهد .

فرسایش ورقه ای باعث خسارات متعددی نظیر کاهش تدریجی حاصلخیزی خاک، کاهش توانایی ذخیره آب خاک، از بین رفتن بذر یا نهال گیاهان، کاهش کیفیت آب، افزایش سیل خیزی، رسوب گذاری برون منطقه ای می گردد . تشخیص این فرسایش در حوزه های آبخیز عمدتا از طریق از بین رفتن خاک سطحی و آشکار شدن خاک روشنتر زیرین، ریشه بوته ها، تجمع رسوبات در پشت موانع نظیر مهار کننده های چوبی و ... می باشد . فرسایش سطحی با حمل ذرات با قطر کمتر از 0/3 میل متر باعث تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک می گردد، لذا با مطالعه خاک این مناطق و مناطق رسوب گذاری شده می توان به خسارات ناشی از این فرسایش پی برد . در این تحقیق، مطالعه بر روی خاکهای نمونه برداری شده از مناطق وقوع فرسایش با کاربری های مختلف و مناطق رسوب گذاری در دو منطقه حوزه آبخیز سیساب در شهرستان بجنورد و منطقه پخش سیلاب جاجرم انجام و درصد سیلت - رس و ماسه، درصد مواد آلی، درصد رطوبت اشباع، EC و PH نمونه ها بدست آمد . نتایج بدست آمده نشان می دهد که PH و EC . تا حدود زیادی تحت تاثیر خصوصیات سنگ بستر بوده و کمتر دستخوش فرسایش قرار می گیرد درصد مواد آلی در مرتع فقیر و شخم رها شده و حتی در مناطق رسوبگذاری نسبت به خاک مرتع متوسط کاهش را نشان می دهد . همچنین درصد رطوبت اشباع و ذرات سیلت و رس در مناطق فرسایشی کاهش و در مناطق رسوب گذاری افزایش می یابد . افزایش مواد سیلتی رسی بعنوان عامل محدود کننده نفوذ سیلاب در منطقه پخش سیلاب جاجرم مطرح است .

فرسایش ورقه ای، حوزه آبخیز سیساب، پخش سیلاب جاجرم، خصوصیات خاک