محمد همتی - دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی وا
حسن احمدی - استاد گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
داود نیک کامی - استادیار پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
غلامرضا زهتابیان - استاد گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

خاک یکی از عناصر چهارگانه حیات و یکی از مهمترین مولفه ها در فرایند تولید محصولات زراعی و مرتعی محسوب می شود . فرسایش خاک حاصلخیزی اراضی بالادست را تحت تاثیر قرار می دهد و به طور غیر مستقیم اراضی پایین دست را نیز دچار آسیب می نماید در یک نگاه جهانی نسبت به پدیده فرسایش و رسوبگذاری، بیش از % 50 از اراضی مرتعی د نیا و در حدود % 80 از زمین های کشاورزی به طور معنی دار و قابل توجهی از فرسایش رنج می برند . گذشته از اهمیت باران در کشاورزی، در مراحل اولیه فرسایش آبی نیروی فرسایندگی منتج از باران با کندن ذرات خاک و ایجاد رواناب سطحی مهمترین تاثیر را در پدیده فرسایش دارد . نیروی موثر در ایجاد این شکل از فرسایش، فرسایندگی باران ) ) Rainfall Erosivity می باشد که در واقع توانایی بالقوه باران در ایجاد فرسایش بوده و تابعی از خصوصیات فیزیکی باران است . جهت کمی نمودن تاثیر عامل فرسایندگی باران شاخص های مختلفی توسعه داده شده اند، برخی از آنها بر مقدار بارش و برخی دیگر بر شدت بارش تاکید داشته اند . بررسی ها در سطح دنیا نشان می دهد که استفاده از یک شاخص خاص نظیر شاخص ) EI30 در معادله ) USLE در همه نقاط از اعتبار کافی برخوردار نبوده و ضروری است تا با توجه به شرایط هر منطقه اقلیمی، بهترین شاخص فرسایندگی باران تعیین و مورد استفاده واقع شود . در این تحقیق پس از احداث 24 کرت رواناب و رسوب در حاشیه روستای کبوده علیا از توابع شهر کرمانشاه، در دو کاربری کشت دیم – آیش ( شیب های 6 ، 12 ، 16 و 17 درصد ) و نیز مرتع ( شیب های 25 ، 35 و 45 در صد ) ، هر یک با سه تکرار، مقادیر رواناب و رسوب هر یک از کرت ها در 15 واقع بارش که منجر به ایجاد رواناب و تلفات خاک شده بودند، پایش و اندازه گیری شدند . اطلاعات شدت و مقدار رگبارها نیز با استفاده از باران نگار ثبات دیجیتالی واقع درمحل ایستگاه، ثبت و مورد استف اده واقع شدند . سپس با توجه ب ه مرور منابع گسترده در سطح جهان ، نهایتاٌ 45 شاخص فرسایندگی باران شناسایی شدند . به لحاظ گستردگی تعداد شاخص های مورد بررسی، جهت تسهیل و افزایش دقت محاسبه هر یک از شاخص های فرسایندگی باران، با تهیه یک برنامه کامپیوتری، هر یک از رگب ارها تجزیه و تحلیل شده و پس از استخراج عوامل مورد نیاز ، مقادیر هر یک از شاخص های فرسایندگی باران برای هر یک از رگبارها تعیین شدند . در ادامه جهت تعیین بهترین شاخص فرسایندگی باران، مطالعات تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار ) SPSS نسخه (12 بین هر یک از شاخص ها ی فرسایندگی باران و مقادیر تلفات خاک انجام شد . نتیجه حاکی از این بود که در منطقه مورد مطالعه شاخص فرسایندگی EI60 به عنوان بهترین شاخص فرسایندگی باران بالاترین مقدار همبستگی و معنی داری مناسب را با مقادیر تلفات خاک داشته است

فرسایش قطره بارانی، فرسایندگی باران، کرت رواناب و رسوب، شاخص فرسایندگی باران