کاربردمدلهای سیستمی درمدیریت حوزه های ابخیز به منظور برآورد فرسایش و اثرات آن

در دهه های اخیر به دلیل رشد بالای جمعیت وگسترش شهرنشینی، مناطق وسیعی ازکوهها و شیبها به منظور استفاده های تجاری، کشاوزی و مسکونی مورد بهره برداری قرار گرفته است. این موضوع باعث افزایش فشار به حوزه های آبخیز شده و منجر به وقوع سیلابها، جریانهای واریزه ای آواری و دیگر خطرات مرتبط با شیبها شده است. علاوه بر این آفت کشها و کودهای استفاده شده در میوه های درختان، زراعت و دیگر روییدنیها باعث بروز منابع الودگی غیر متمرکز بصورت جدی شده است. رودخانه ها در حوزه های آبخیز یکی از مهمترین مکانهایی هستند که دچار این مشکل شده است. هدف ارائه این مقاله چگونگی محاسبه وشبیه سازی فرسایش، بار رسوب و آلودگی اینرودخانه ها در ارتباط با عوامل اقتصادی است. مدلهای فیزیکی مربوط به آن نیز با استفاده از نرم افزارهای مربوط قابل برنامه نویسی است نرم افزار Vensim یکی از آنها بوده که برای سهولت طراحی درکشورهای دیگر مورد استفاده قرار گرفته است . در این برنامه نرم افزار GIS , Arcviwe نیز به منظور رقومی کردن اطلاعات مورد نیاز مورد استفاده قرار گرفته است. نرم افزار Excel رابط بین این دونرم افزار در محاسبات است. 5 مدل فرعی شامل مدل فرسایشی خاک، مدل انتقال رسوب، مدل رواناب، مدل مواد غذایی و مدل اقتصادی دراین مدل جامع و برنامه ریزی می تواند واردگردد. باتوجه به این مدل و اطلاعات هیدرولوژی وجغرافیایی اندازه گیری شده در سالهای گذشته می توا ن مقدار فرسایش و بار رسوب ومواد غذایی را برای حوزه های آبخیز برآورد نمود و نتایج آن قابل قیاس با مطالعات قبلی است. نتایج استفاده از این مدل نشان داد که کل براورد فرسایش و رسوب و مواد تغذیه ای در یک دوره بررسی 5 ساله انطباق خوبی با مقادیر واقعی آن دارد و با توجه به نتایج علمی که بر اساس مدل اقتصادی بدست آمد نشان داد که سرمایه گذاری بیشتر باعث کاهش رسوب حاصل از فرسایش میشود.

Keywords:

مدلهای سیستمی , شبیه سازی , فرسایش و رسوب , آلودگی و مدیریت حوزه های آبخیز