غلام رضا دانش پژوه - دانش اموخته ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام
ناصر کاظم خانلو

فقر یکی از مراحل سی و سلوک عرفانی و در لغت به معنای نیاز و احتیاج است و در اصطلاح صوفیه، نیازمندی به خدا و بین نیاز از غیر اوست . «فقر و غنا» در ادبیات ایران به خصوص در آثار عرفانی ،سابقه ای کهن و جایگاهی والا دارد . فقر در لغت به معنای درویشی و نداری و «غنا» نقطه ی مقابل آن و به معنی توانگری، بی نیازی، و دولتمندی است . سالک در این وای به صفت عدم اصلی و فقر ذاتی خود بر می گردد و به آن اقرار می کند . فقر از مسائل مهم عرفانی است و علاوه بر شاعران که در دیوان های خود به آن اشارهکرده اند خود عرفا نیز در این زمینه نظریه پردازی می کنند . فقر یکی از موضوعاتی است که مولانا در تمامی آثار خود به هر بهانه ای به آن گوشه چشمی انداخته و مقام منبع آن را ستوده است . فقر در اطلاح عامه، به معنای نداری و نیازمندی است اما این معناددر نظر مولوی تعبیری مردود شمرده شده است ، مولوی همرواه از افراد متکدی که از فقر تنها اسمی را به یدک می کشند و از حقیقت آن بی بهره اند بیراز جسته است . این جستار با عنوان « مفهوم فقر عرفانی در غزلبات شمس و مثنوی« که با روش تحلیلی و توصیفی انجام گرفته است بر آن است که مقوله ی فقر را از دید مولانا همراه با شواهد شعری تبییین و تفسیر کند و آن را از دید عرفان موید بررسی قرار دهد.

فقر ، غنا، عرفان تصوف ، مولانا ، مثنوی، غزلیات شمس