سلطانعلی دهمرده - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی ،واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی
نادر مختاری افراکتی - استادیار گروه الهیات فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

این مقاله با عنوان بررسی مبانی فقهی حقوق خسارت دادرسی و با هدف بررسی جایگاه مبانی فقهی در شکل دهی و تاثیرگذاری حقوق خسارت دادرسی در حقوق موضوعه ایران انجام شد. این مطالعه به بررسی موضوعات فقهی در زمینه تاثیر گذاری بر روی شکل گیری حقوق خسارت دادرسی در ایران می پردازد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که قاعده تسبیب و قاعده اتلاف به عنوان دو رکن اصلی تاثیر گذاری بر حقوق خسارت دادرسی در ایران بوده اند. همچنین یافته های این مطالعه نیز نشان داده است در قاعده اتلاف یک قاعده مسلم فقهی است و بعضی آن را از ضرر و زیان و بدیهیات هر قومی و ملتی دانسته اند اما ضمان سبب اتلاف هر چند امری روشن و بی نیاز از دلیل است ولیکن چون سبب اقسام گوناگونی دارد،در پاره ای از اقسام آن ممکن است نسبت به ضمان شک و تردید وجود داشته باشد. از این رو شایسته است ادله ضمان سبب اتلاف به گونه ی اجمالی مورد رسیدگی قرار گیرد. اهمیت این رسیدگی از ان جهت است که روشن شود آیا اطلاق لفظی برای شمان به سبب از روایات پیدا می شود یا نه از این رو ادله ای که لازم است بدین منظور مورد توجه قرار گیرد، عبارت است از :تمام ادله ای که در مبحث ادله قاعده اتلاف مورد بررسی قرار گرفت، زیرا آیات و روایات و سیره عقلا، همان گونه که مباشر در اتلاف را موجب ضمان دانسته است .سبب در اتلاف مال دیگران را در صورتی که اتلاف بدان نسبت داده شود، موجب ضمان سبب اتلاف دلالت دارد.

خسارت، زیاندیده، قاعده، اتلاف، تسبیب