وحیده مداح ترکمپور - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
سید علی پایتختی اسکوئی - استادیار و عضو هیأت علمی، گروه اقتصاد، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

برای دستیابی به توسعه، تلاشهای بسیاری از لحاظ علمی و سیاستگذاری صورت گرفته است. نظریه پردازان همواره به دنبال آن بوده اند که نظریه و الگوی معتبری برای تبیین علل و عوامل توسعه کشف و عرضه نمایند، به گونه ای که از یک سو واقعیتهای موجود را به خوبی تبیین کرده و از سوی دیگر به کشورها و جوامعی که خواهان توسعه هستند، کمک نمایند تا مسیر درست و ممکن برای حصول به توسعه را بیابند، که در این بین نقش توسعه انسانی در بین سایر ابعاد آن، حائز اهمیت فراوانی می باشد. در این مقاله به بررسی تأثیر متغیرهای مربوط به شاخصهای تجارت خارجی (آزادسازی تجاری)، اندازه دولت (مخارج آموزشی و بهداشتی دولت) و جمعیت (جمعیت شهری و روستایی) بر شاخص توسعه انسانی با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی پانل پویا با رهیافت گشتاورهای تعمیم یافته ( GMM )در 41 کشور منتخب در حال توسعه طی دوره زمانی 2000- 2011 پرداخته شد. نتایج حاصل از برآورد صورت گرفته به روش گشتاورهای تعمیم یافته گویای آن است، که تمامی متغیرهای مورد بررسی دارای تأثیر مثبتی بر شاخص توسعه انسانی می باشند

تجارت خارجی، اندازه دولت، توسعه انسانی، تکنیک اقتصاسنجی پانل پویا