زهرا قاسم - مربی، مدرس گروه صنایع دستی دانشگاه شهرکرد
مریم قاسمی - مربی، هیئت علمی گروه صنایع دستی دانشگاه شهرکرد
بهاره براتی - مربی، هیئت علمی گروه صنایع دستی دانشگاه شهرکرد

مطالعه و تحقیق در زمینه ی سفال اسلامی، که از مهمترین آثارهنری در ایران به شمار می-رود، با فقدان اطلاعات قابل استناد روبه روست؛ از این رو نیاز به تحقیق و سرمایه گذاریدر این زمینه بسیار مؤثر و ضروری است. چرا که ممکن است این اشیاء به دلیل بی توجهی،صرفاً به اشیایی درون موزه های هنری تبدیل شده و به دست فراموشی سپرده شوند؛ و دراین میان سفال که در دوره سلجوقی به اوج اعتلای خود رسید، از اهمیت بسزایی برخوردارمی باشد. از این رو بررسی نقوش سفال این دوره می تواند در جهت احیای فرهنگ و هویتایرانی و به ویژه سفال ایران بسیار راهگشا باشد. به دلیل گستردگی نقوش انسانی به لحاظموضوعی، این مقاله صرفاً به بررسی نقوش انسانی (منفرد و زوج) در سفالینه هایسلجوقی می پردازد. با توجه به پژوهش های انجام شده، به نظر می رسد که نقوش انسانی دراین دوره، بیشتر از سایر نقوش مورد توجه قرار گرفته و با ادبیات کهن و اعتقادات دینیسفالگران درهم تنیده و به هنر آنها جنبه ای الهی می بخشد. این درهم تنیدگی، در ارتباطفرم ظروف و متن، تصاویر و ترکیب بندی های بسیار دقیق و انتزاعی نقوش، که در نوع خودبی نظیر است، به خوبی مشاهده می شود. در نتیجه؛ ظروف سفالین، پیوسته وسیله ی بیانخواهش ها، پیام ها، آیین ها و سایر ذهنیات قرار داشته و بالطبع در تولید تزئینات آن،ارتباطات و باورهای مذهبی به طور خاص رعایت شده است.

نقش انسان، تجسمی، معنایی، سفال سلجوقی