فریبا اسفندیاری - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
طاهر همتی - دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی
مسعود رحیمی - دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز

حوضه خیاوچای در استان اردبیل و از زیرشاخه های رودخانه قره سو می باشد. رودخانه اصلی این حوضه خیاوچای نامدارد که از ارتفاعات سبلان (هزار میخ، آیی قاری، دلی آلی، جنوار داغی) سرچشمه می گیرد و سرتاسر دره موئیل را طینموده و به رودخانه قره سو از زیر حوضه های روخانه ارس می ریزد. با توجه به اینکه شهر مشگین شهر در پایین دستاین حوضه قرار گرفته است و در هر لحظه با خطر سیلاب این حوضه مواجه است، لزوم توجه به خطر سیلاب این حوضهبیش از پیش امری ضروری می باشد.در این پژوهش به پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه خیاوچای مشگین شهر بااستفاده از مدل منطق فازی پرداخته شده است. برای این منظور از 6 پارامتر شامل : تراکم پوشش گیاهی- فاصله از آبراهه- لیتولوژی- بارش- ارتفاع و شیب استفاده شده است. در این مدل ابتدا تمامی لایه ها با فرمت رستر وارد نرم افزار Arc GIS گردید، سپس فازی سازی معیارها با توجه به توابع مورد نظر صورت گرفته و در مرحله بعد با استفاده ازعملگرهای مختلف مدل فازی اقدام به پهنه بندی سیل خیزی حوضه مورد نظر گردید. نتیجه تحقق نشان داد که خطالراس ها با دامنه های محدب و مناطق بالا دست موثرترین سطح سیل خیزی حوضه می باشند . در پایان استفاده از نتایجاین پژوهش می تواند کمک شایانی در کاهش خسارات جانی و مالی ساکنین پایین دست حوضه کرده، همچنین می تواندپیش زمینه ای برای انجام مطالعات بعدی در رابطه با مخاطرات طبیعی باشد.

سیل خیزی، مدل فازی، پهنه بندی، خیاوچای