مجید شمس - استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد ملایر
مریم لویمی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد واحد ملایر

حاشیه نشینی عمدتاً پس از انقلاب صنعتی و در پی رشد شتابان شهرنشینی بوجود می آید. در این فرآیند مهاجران و افرادی کهتوانایی جذب شدن در کالبد شهر را ندارند، به استقرار سکونتگاه های غیر متعارف در اطراف محدوده شهری روی می آورند کهمنجر به پدید آمدن محلات حاشیهای شهر می گردند. بسیاری از شهرهای کشور ما نیز با این پدیده مواجه اند . حضور رو بهازدیاد این شکل اسکانهای شهری در دهه های گذشته در ایران، حکایت از ناکارآمدی ابزارها و سیاستهای اعمال شده در دهه هایگذشته برای برخورد با آنها دارد. تمهید مقابله با تشکیل سکونتگاه های غیر رسمی در اکثر مواقع با شکست مواجه شده است.بیشک تخریب این گونه سکونتگاه ها سرمایه اقتصادی گروه های کم درآمد را که به مثابه بخشی از سرمایه اقتصادی–اجتماعی شهرها نیز محسوب می شود، از میان می برد و در عین حال اقدامی غیر انسانی محسوب می شود. همچنین، وجودسکونتگاه های فرودست در محله های کم خدمات شاهد این مدعاست که رسمی سازی سکونتگاه های غیررسمی به خودی خودشرایط خدمات رسانی بهتر، افزایش سرمایه گذاری کالبدی خصوصی یا حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی را فراهمنمی کند. شکل گیری و توسعه سکونتگاه های غیرقانونی تابعی از عواملی داخلی و خارجی است. توسعه شهری در ایران درفاصله سالهای 1340-1320مبتنی بر رشد مهاجرت روستایی بوده و دو قطب مرفه نشین شهری و فقیر نشین در این دورهخودنمایی می کند. در سال ،1351به دلیل اصلاحات ارضی و همچنین عدم کارایی اقتصاد کشاورزی روستاها، موج مهاجرتهایگستردهای به شهرهای بزرگ رخ داد که به نمود یافتن زیست حاشیه ای منجر شد. این مقاله توصیفی - تحلیلی بوده که از انجاممطالعات کتابخانه ای در رابطه با موضوع تحقیق و جمع آوری مطالعات مربوط به حاشیه نشینی به بررسی و تجزیه و تحلیلمحدوده پرداخته شده و با شناسایی مشکلات، تنگناها و فرصتهای موجود، اهداف کلی راهبردها و روشهای مقابله با پدیده مذکورارائه گردیده است

اسکان غیررسمی، حاشیه نشینی، شهرنشینی، ، اسکان غیرقانونی، مهاجرت، زاغه نشینی