ساره ادیبی - پژوهشکده اقتصاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران، ایران
ابراهیم التجائی - پژوهشکده اقتصاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران، ایران

اقتصاد اغلب کشورهای صادرکننده نفت به لحاظ تأمین منابع درآمدی بودجه دولت، تأمین منابع ارزی و تأمین منابع پسانداز و رشد اقتصادی به نفت وابسته است. در پنج دهه اخیر، بازار جهانی نفت شاهد نوسانهای بسیاریبوده و وابستگی کشورهای صادرکننده نفت به این منبع درآمدی موجب تأثیرپذیری بسیار زیاد اقتصاد آنها از نوسانات قیمت نفت شده است. البته، میتوان ادعا نمود که نفت کالای منحصر به فردی بوده است که در یک سدهاخیر به طور بیسابقهای به لحاظ تاریخی هم بر اقتصاد کشورهای وارد کننده و هم بر اقتصاد کشورهای صادر کننده تأثیر عمیق گذاشته است. ولی اتکای بیش از اندازه کشورهای صادرکننده نفت به اقتصاد تک محصولی، همواره ازنظر اقتصاددانان به عنوان پدیدهای مضموم و سیاستی متزلزل به شمار میرفته است. افزایش و یا کاهش ناگهانی قیمت نفت در بازارهای جهانی به واسطهایجاد عدم تعادلهای متعدد، تأثیرات قابل تأملی را بر اقتصاد این کشورها به جای میگذارد. آمار نشان میدهد تا اواسط دهه 08 میلادی، قیمت نفت افزایش داشته و اقتصاددانان برای بررسی تاثیر نفت بر متغیرهای کلاناقتصادی کشورهای واردکننده نفت، از جمله رشد اقتصادی از الگوهای متقارن awadi-Eltony and al 1 2 Olomola and Adejumo استفاده میکردند. اما با کاهش قیمت این منبع طبیعی در سال 6801 و متعاقبآن رکودی که بر اقتصاد جهان حاکم شد این رابطه متقارن مورد انتقاد قرار گرفت، چرا که کاهش قیمت نفت در آن سالها نتوانست باعث رشد اقتصادی مورد انتظار در کشورهای واردکننده شود. تحقیقات دهه 6888 در کشورهای صادرکننده نفت نیز نشان داد؛ رابطه متقارنی بین قیمت نفت و رشد اقتصادی وجود ندارد. بنابراین بحث اثرات نامتقارن تکانههای نفتی بر ساختار اقتصادکلان و رشد اقتصادی وارد ادبیات اقتصاد شد. در سالهای اخیر محققان زیادی به بررسی کشورهای صادرکننده نفت به طور انفرادی پرداختند