آتوسا طاهری - کارشناس ارشد معماری،دانشگاه هنر اصفهان
الهه سرتاج - کارشناس ارشد معماری،دانشگاه هنر اصفهان
مهران لاریجانی فیروز - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای،دانشگاه هنر اصفهان

یکی از اهداف توسعه پایدار،حفاظت از محیط طبیعی،استفاده حداقل از منابع تجدید نا پذیر و استفاده بهینه از منابع تجدید پذیر می باشد.زاینده رود به عنوان شاهرگ حیاتی داخل فلات مرکزی ایران یکی از این ذخایر طبیعی ست که تنوع زیستی بسیاری را شامل شده و از دیر باز نقش به سزایی در شکل گیری هسته های جوامع مدنی در فلات ایران داشته است.اما در حال حاضر با توسعه کالبدی بی رویه و فاقد برنامه ریزی مطلوب ونیز بدون فعالیت های مناسب بهره برداری،ظرفیت اکولوژیک و توانایی های این اکو سیستم برای تولید منابع خسارت دیده،منابع سبز و اراضی کشاورزی حاشیه آن روز به روز محدودتر می گردند.لذا با توجه به اهمیت سرمایه های زیست- محیطی و لزوم حفظ و توسعه پتانسیل های طبیعی این زیست بوم،مقاله حاضر به بررسی الگوهای شکل گیری و توسعه سکونتگاهها در انتداد زاینده رود می پردازد..در این رابطه ضمن بیان محدودیت ها و فرصت های حیاتی و توان بالقوه و بالفعل اکولوژیک حاشیه زاینده رود،با تعریف زیستگاه های تولید محور به منظور جلوگیری از ایجاد بار مضاعف بر اکو سیستم و نیز لحاظ نگرش ظرفیت سازی مبتنی بر تولیدات کشاورزی-فرهنگی-بومی،نظام توسعه شهرهای حوزه زاینده رود ساماندهی می گردد.از نتایج حاصله در بهبودتوسعه نا موزون شهری بر مبنای تعادل بخشی می توان به ارائه چارچوب های مشخص طراحی شهری و معماری جهت خلق موقعیت های گذار بین بخش مسکونی و کشتزارهای سبز حاشیه ای،ارتقا کیفیت زندگی،ارتقا فرهنگ تولید محور،ایجاد هویت موضعی ناشی از همسازی با طبیعت و امنیت سرمایه گذاری در بخش کشاورزی اشاره نمود.در نهایت مطالعه موردی سکونتگاههای حاشیه زاینده رود حاکی از امکان الگو برداری هسته های سکونتگاهی پیرامون سایر حوزه های اکولوژیک بوده و می تواند در سطح وسیعی مورد استفاده قرار گیرد.

توسعه پایدار،الگوی توسعه سکونتگاه،زیستگاه تولید محور،فرصت های اکولوژیک،موقعیت گذار،زاینده رود