مهدی پوررضا - دانشجوی دکتری حقوق کیفری وجرم شناسی و قاضی دادگستری

مسئولیت کیفری یعنی قابلیت توجه اتهام و تحمیل کیفر به شخصی که با وصف عقل،بلوغ،اختیار و قصد ، مرتکب جرم شده است. در حقوق جزا اصل بر شخصی بودن مسئولیت کیفری است. با این حال مقوله مسئولیت کیفری ناشیاز فعل غیر به عنوان استثنایی بر اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری است.مسئولیت کیفری ناشی از فعل غیر از مباحث جدید حقوق کیفری به شمار می رود و سابقه مسئولیت کیفری ناشی از فعل غیر به قوانین حمورابی کهاز قدیمی ترین قوانین مدون بوده بر می گردد.در دوران معاصر نیز اگرچه اصل شخصی بودن مجازاتها پذیرفته شده است ولی قانونگذار در برخی موارداین اصل را نادیده گرفته و مسئولیت کیفری را متوجه اشخاصی که در وقوع جرم دخالتی نداشته قرار داده است.حقوقدانان برای توجیه مسئولیت کیفری ناشی از فعل غیر در مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی،نظریاتی از قبیل :نظریه مسئول نیابتی ،نظریه مطابقت یا انطباق،نظریه اجتماع یا انباشتگی اراده و ... برای مسئولیت کیفری شخص حقیقی نظریاتی مانند:نظریه خطر و ،نظریه تقصیر ،فاعل معنوی ،سبب اقوی از مباشر رامطرح نموده اند.قابل ذکر است که مسئولیت کیفری شخص حقیقی در ایران به عنوان یک قاعده عمومی مورد شناسایی قرار نگرفته است

اصل شخصی بودن، فعل غیر، مسئولیت کیفری، نظریه خطر وخطا