آس باد الگویی از معماری بومی در استفاده از انرژی باد در منطقه خواف

ایرانیان از دیرباز انواع آسیا را بر اساس شرایط اقلیمی که در آن می زیستند برای آرد کردن گندم و تهیه نان، که یکی از مهمترین غذاهای روزانه شان به شمار می آمد، احداث می کردند. آسیاهای بادی را در نقاط مختلف ایران نمی توان دید، زیرا که چرخش این آسیاها مستلزم وجود بادهای قوی و مداوم و طولانی است. بنابراین باد عامل اصلی چرخش آسبادهاست. از این رو مراکز اصلی ایجاد آسبادها، مناطق بادخیزند. این مطالعه به بررسی و معرفی آس بادهای منطقه خواف واقع در جنوب شرق شهرستان مشهد پرداخته است. به عبارت دیگر در این مقاله کار و تأثیر آسباد منطقه خواف از نظر علمی و اقلیمی بررسی شده و به ضرورت استفاده درست از نیروی لایزال طبیعت و سازش با شرایط سخت منطقه پرداخته شده است. رویکرد اصلی مقاله "تطابق انسان با محیط برای رفع نیازهای خود" است، اینکه انسان در هر شرایطی خود را با محیط وفق داده و از آن برای رفع نیازهای اولیه خود استفاده می کند. مطالعاتی که در منطقه خواف انجام گرفت. بیانگر این مطلب است که وجود آسیاب ها نقش اساسی و ارزنده ای در معیشت و روند زندگی مردمان گذشته این دیار داشته است. در روزگارانی که هیچ نیرویی خاص جهت رفع نیازهای بشر وجود نداشته، مهار باد و استفاده از آن جهت آرد نمودن گندم در این منطقه سبب افزایش کارایی مردمان گذشته شده است و اقتصاد در آنرا از وضعیت متناسبی برخوردار ساخته است. همچنین نقش خدماتی بیشتر مردم منطقه (حمل و نقل) در مقابل کارکردهای سایر بخش ها (صنعت و کشاورزی) بر افزایش درآمد مردم در این زمینه تأثیر بسزایی گذاشته است. متاسفانه امروزه با گسترش صنعت و تکنولوژی اکثر آنها از رونق افتاده و متروک و رها گردیده اند. ایجاد آسیاب های بادی جدای استفاده بهینه از پارامترهای اقلیمی همان گونه که ذکر شد یک ساخت فرهنگی است که این ساخت در طول تاریخ دچار تغییراتی شده تا به امروز که به این صورت باقی مانده است. و فرهنگ و دانش غنی انسان را قادر ساخته ا ست تا یکی از محدودیت های محیط طبیعی را از میان بردارد و آن را به نقطه قوتی تبدیل سازد تا نه تنها دافع جمعیت نباشد، بلکه سبب جذب و تثبیت جمعیت نیز شود. امروزه وظیفه مسئولان و کارشناسان مربوطه آن است که ضمن انجام مطالعات مستندسازی که مهمترین و ضروریترین مرحله در شناسایی آثار تاریخی است، اقدامات جامعی در زمینه معرفی این آثار ارزشمند، نخست به مردم کشورمان و سپس به جهانیان انجام دهند با چنین اقداماتی ضمن تهیه پرونده ثبت جهانی این مجموعه می تواند راه گشا باشد. امید است با انجام چنین مطالعاتی در حفظ و نگهداری آثار باستانی با معماری ایرانی قدم های هرچند کوچک برداشته شود.

Keywords:

آس باد , انرژی تجدیدپذیر , باد , گندم , خواف