فاطمه وجدانی - دکتری فلسفه تعلیم و تربیت ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سیدمهدی سجادی - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

تفکر انتقادی بخش مهمی از برنامه تعلیم و تربیت را تشکیل می دهد و باید در تمام مقاطع تحصیلی و با تمام دروس یکپارچه شود. در این مقاله، دیدگاه ریچارد پل، برتراند راسل و رابرت انیس درمورد چیستی و ماهیت تفکر انتقادی، مولفه های اساسی آن و روش های تقویت و پرورش آن مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی، به صورت تطبیقی است. نتایج تحقیق نشانگر وجود برخی تفاوت ها میان دیدگاه پل، انیس و راسل در مورد تفکر انتقادی است. به ویژه دیدگاه راسل تفاوت های بیشتری با دو دیدگاه دیگر دارد. پل و انیس به طور اختصاصی و منسجم در مورد تفکر انتقادی نوشته اند که برنامه های دقیقی برای عملیاتی نمودن و چگونگی تلفیق تفکر انتقادی با برنامه های آموزشی و درسی مطرح کرده اند و دیدگاه آنها تمایل بیشتری به سوی دیدگاه روان شناختی دارد، در حالی که بحث راسل، بیشتر صبغه فلسفی و نظری دارد و تفکر انتقادی را در قالب مفهومی انسان گرایانه از تربیت تبیین و توجیه می کند. اما به رغم این تفاوت ها، هرسه متفکر در این زمینه اتفاق نظر دارند که پرورش تفکر انتقادی باید هر دو حیطه «باور» و «عمل» متربیان را تحت پوشش قرار دهد و علاوه بر آموزش، در موقعیت های عملی تمرین شود.

تفکر انتقادی، ریچارد پل، برتراند راسل، رابرت انیس