سید حسین احمدی موسوی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان
قدرت الله سعیدی - استاد گروه زراعت نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

بررسی تنوع صفات زراعی و موفولوژیک ژنوتیپ های گلرنگ برای انتخاب ارقام مناسب جهت افزایش عملکرد دانه در شرایط متنوع محیطی ضروری است. به این منظور، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با هدف بررسی تنوع ژنتیکی برخی صفات زراعی و اجزای عملکرد دانه تعدادی از جوامع F2 گلرنگ، در سال زراعی 1394 انجام شد که در آن 9 جامعه F2 حاصل از تلاقی های مختلف در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایش صفات اندازه گیری شده شامل تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، درصد روغن دانه و عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد تأثیر تلاقی بر اکثر صفات معنی دار بود و عملکرد دانه همبستگی بالا و مثبتی در سطح یک درصد با صفات ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن دانه در طبق نشان داد که از بین آنها صفت تعداد طبق در بوته بیشترین همبستگی (0/91) را با عملکرد دانه داشت، که نشان دهنده ی ان است که عملکرد دانه بیشتر تابع این صفات بوده و با افزایش آنها، عملکرد دانه نیز افزایش می یابد. براساس مفایسه میانگین ها، بیشترین میانگین تعداد طبق در بوته (21/5عدد)، تعداد دانه در طبق (37/4 عدد)، وزن دانه در طبق (1/25 گرم)، ارتفاع بوته (76/3 سانتی متر) و از همه مهمتر عملکرد دانه ( 2364 کیلوگرم در هکتار)، از تلاقی شماره 5 ( IUTc129 × IUTE1449) به دست آمد که می توان از این جامعه F2 برای پیشبرد نسل های اصلاحی بعدی استفاده کرد، حداقل مقدار میانگین تعداد روز تا 50% گلدهی (72 روز)، وزن دانه در طبق (0/81گرم) و تعداد دانه در طبق (24/8 عدد) در تلاقی شماره 1 (Saffire × IUTK115) و ارتفاع بوته (43 سانتی متر)، تعداد طبق در بوته (14/9عدد) و عملکرد دانه (1122 کیلوگرم در هکتار) در تلاقی شماره 9 (Saffire × IUTH13) به دست آمد که این دو عدد تلاقی، از تلاقی بین ژنوتیپ Saffire که منشأ خارجی داشته با ددو توده ی ایرانی حاصل شده است.

گلرنگ، تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیکی زراعی، درصد روغن