رهام رحمانی - دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منا

نیاز به تولید فراوان محصولات لبنی و بویژه شیر و محدود بودن عوامل تولید، ضرورت استفاده ی بهینه از منابع و افزایش بهره وری را آشکار می سازد . شاخص بهره وری در تجزیه و تحلیل ها ی اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرد و این قابلیت را دارد تا فعالیت موجود یک واحد تولیدی را نسبت به وضعیت مطلوب مقایسه کرده، و میزان تغییرات کمی و کیفی صورت گرفته در واحد تولیدی را نشان دهد . در این تحقیق با توجه به هزینه و درآمد گاوداری ها و تخمین تابع تولید شیر شاخص های بهره وری نهایی، متوسط و کل عوامل تولید محاسبه و تحلیل شده است . بر اساس دو روش اسنادی و پیمایشی داده های لازم جمع آوری شد . در روش اسنادی با توجه به تعداد گاو شیری و مقادیر تولید شیر در شهرستان های مختلف استان سه شهرستان سپی دان، شیراز و مرودشت انتخاب گردید . در روش پیمایشی جمع آوری داده های مورد نیاز با تکمیل پرسشنامه و مصاحبه ی حضوری با مدیران گاوداری ها در شهرستان های مذکور انجام شد . بر اساس نتایج برای درصد بالایی از گاوداری های مورد بررسی مقادیر بهره وری نهایی برای هر رأس گاو شیری، هزینه ی سوخت، تعمیرات، نگهداری، دارو و مواد ضدعفونی کننده ، و ... و هزینه ی علوفه منفی و برای هزینه ی نیروی کار و هزینه ی خوراک کنسانتره مثبت بوده است . مقادیر بهره وری کل عوامل تولید دارای پراکندگی زیادی می باشد و امکان افزایش بهره وری از طریق کم ک ردن و یا حذف اختلاف بین بهره برداران دارای بهره وری بیشتر و کمتر وجود دارد . تأثیر ع واملی مانند شرکت در دوره های آموزشی و ترویجی، نحوه ی تلقیح و شیردوشی ، تعداد گاو شیری و سابقه ی فعالیت بر بهره وری کل عوامل تولید معنی دار و تأثیر عواملی مانند سطح تحصیلات، مکان جغرافیایی و رشته فعالیت های تکمیلی بر بهره وری کل عوامل تولید معنی دار نبوده است . در پایان بر اساس یافته های تحقیق برای حل مسائل گاوداری ها و افزایش بهره وری توصیه هایی ارائه شده است .

تابع تولید، بهره وری نهایی، بهره وری متوسط، بهره وری کل عوامل تولید، گاو شیری، شیر