نسرین فتح اله زاده عطار - دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب دانشگاه ارومیه
مجید منتصری - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه

بحران آب و افزایش روز افزون آن در اکثر نقاط مختلف دنیا بخصوص در کشور های درحال توسعه از جمله کشور ایران یکی از چالش بسیار مهم متخصصین و محققین منابع آب محسوب شده و تحقیقات متعددی در این زمینه در نقاط مختلف دنیا جهت ارائه راهکار های مناسب توسط متخصصین منابع آب انجام می گیرد. با این وجود، نقش توزیع غیر یکنواخت منابع آب در دنیا و عدم توجه به نقش آب مجازی، توسعه کشت محصولات با ارزش غذایی پایین یعنی کالری کم و بهینه نبودن الگوی کشت بعنوان دلایل بسیار مهم دیگر در تشدید بحران مذکور در دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است.در این مطالعه ابتدا به معرفی آب مجازی و معرفی مبانی آن پرداخته و سپس با هدف کاهش آب مصرفی، الگوی کشت دشت ارومیه به عنوان یکی از دشت های مهم حوضه آبریز دریاچه ارومیه با استفاده از آب مجازی بر اساس سه دیدگاه مقدار، درآمد، و کالری محصولات تولیدی در واحد مصرفی آب مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان می دهد که تغییر الگوی کشت در دشت مذکور بر اساس آب مجازی و با بیشینه کردن اهداف سه گانه مذکور مقدار، درآمد و کالری محصولات در واحد مصرفی آب، به ترتیب به میزان 14/5 ، 13 و 9 درصد صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی دشت ارومیه حاصل می شود که می توان به جبران کسری حقابه دریاچه ارومیه اختصاص یابد.

آب مجازی، الگوی کشت، حوضه آبریز دریاچه ارومیه، NETWAT ، LINGO