شبنم زارعیان - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
اباذر اسمعلی عوری - دانشیار دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
غلامرضا احمدزاده - استادیار دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی
ترحم مصری - استادیار دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

فرسایش و رسوب زایی یکی از مشکلات مهم در مدیریت حوضه های آبخیز کشور می باشد. به منظور اجرای برنامه های حفاظت و کاهش رسوب دینی ضرورت دارد که حجم کل بار رسوبی و شدت فرسایش تأثیری در یک حوضه آبخیز ارزیابی و برآورد گردد و عوامل مؤثر در فرسایش حوضه آبخیز شناسایی گردد. این پژوهش با هدف ارزیابی صحت حاصل از نتایج برآورد فرسایش و رسوب حوضه آبخیز نمین واقع در استان اردبیل با استفاده از تکنیک های GIS ، RS و مدل توسعه MPSIAC و سرد بین انجام گرفته است. این مدل وضعیت فرسایش و تولید رسوب را در هر 30 روز برحسب شدت و ضعف نقش هشت عامل محیطی مشتمل بر زمین شناسی، خاک شناسی، اقلیم، رواناب، توپوروگرافی، هیدروگرافی تراکم آبراهه ها پوشش گیاهی و وضعیت زمینی فرسایش بررسی می کند. در این تحقیق لایه های مربوط به مدل در محیط GIS شد و نهایتاً با استفاده از تحلیل های مکانی و هم پوشانی لایه های اطلاعاتی مقدار رسوب ویژه 108/92 آن بر کیلومترمربع در سال برآورد گردید. برای محاسبه فرسایش ویژه از ضریب SDR (نسبت تحویل رسوب) استفاده شد و میزان فرسایش برای حوزه مورد نظر 311/200 15 کیلومتر مربع در سال به دست آمد. طبقه بندی کیفی حوزه براساس راهنمای مدل MPSIAC نمی دهد که بخش اعظم روز در کلاس فرسایشی کم قرار می گیرد. مقدار رسوب ایستگاه هیدرومتری 375 پوند در کیلومترمربع در سال بوده است. با توجه به مقدار رسوب برآورد شده توسط مدل توسعه یافته MPSIAC ملاحظه درک مقدار برآورد شده حدود 2/5 برابر بیشتر از مقدار اندازه گیری شده است. بدیهی است که نتیجه به دست آمده را نمی توان به سادگی و اطمینان به مفهوم رد یا عدم تأیید کاربرد مدل مورد بحث قلمداد نمود. زیرا این مدل برای منطقه مورد مطالعه توسعه یافته و ضرایب و عوامل آن با توجه به شرایط اقلیمی و ویژگی های زمین مفیدی اصلاح گردیده است و دلایل منطقی برای اختلاف به وجود آمد وجود دارند.

؛ MPSIAC ، GIS ، فرسایش و رسوب، حوزه آبخیز نمین