همت دادرس - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
حافظ تقی لو - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
مسعود محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه مازندران

بدون تردید واقعه ی عاشورا حماسه ای بزرگ و بی بدیل در تاریخ بشر است، بدین سبب است که همواره شاعرانی از ملت ها و اقوام مختلف به تبیین جنبه های گوناگون آن پرداخته واحساسات درونی خود را در قالب های مختلف بیان کرده اند. زبان عربی به عنوان بنمایه این نوع شعر شناخته شده و شاعران آن از دیرباز و بعد از قیام امام حسین (ع) فعالیت خود را شروع کرده اندف اشعاری که حامل معانی و ا ندیشه های پرباری هستند. از شاعران برجسته نه چندان دور این حوزه شعری در زبان عربی «سید بحرالعلوم» است. ترکیب بند حسینی بحرالعلوم از جمله معروف ترین آثار عاشورایی سده های اخیر است. از بین شاعران فارسی زبان نیز می توان ادیب الممالک فراهانی را نام برد که با ترجیح بند غرای عاشورایی خود به هنرمندی در این عرصه پرداخته است. مقاله حاضر می کوشد با روشی توصیفی- تحلیلی، نکات مشترک نهفته در ترکیب بند حسینی بحرالعلوم و ترجیح بند ادیب الممالک را که هر کدام نماینده ی زبان و قومیت خود هستند، مورد بحث و بررسی قرار دهد؛ بدین سان با وجود انگیزه های متفاوت برای بیان این سوز، وجود تشابهاتی هم در مضامین شان، ملموس است، مضامین مشترکی چون: پرداختن هر سه شاعر به قضیه ی کربلا، ذکر شهادت امام حسین (ع) در کنار پرداختن به واقعه عاشورا، تشنگی، گریه، شهادت و آزردگی خاطر پیامبر (ص) به خاصر واقعه کربلا از این موارد است.

سوگواره سرایی، امام حسین (ع)، بحرالعلوم، ادیب الممالک فراهانی