همایون جمشیدیان - نویسنده مسئول- استادیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه گلستان
لیلا نوروزپور - استادیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه گلستان
حاجی بی بی رحمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی دانشگاه گلستان

مغالطه فنی است که با آن، مطلبی ناراست وغیر حقیقی، راست و درست جلوه داده می شود. حکیم سنایی غزنوی، ازجمله شاعرانی است که به حکمت مشهورند و او را استاد الحکماء مینامند. در میان قصاید سنایی، مطالب عقلی حکمیوعرفانی فراوانی وجود دارد که شاعر برای تبیین آنها به استدلال روی می آورد، اما گاهی میان استدلالهای او مغالطه دیدهمی شود و یا از اساس به جای استدلال از مغالطه استفاده می کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که اقسامی از مغالطه، به شعر اوراه یافته است. از جمله مغالطاتی که از این شیوه به شعر او راه یافته است می توان از مغالطه علت جعلی، مغالطه کنه و وجه،مغالطه تکرار و مغالطه طلب برهان نام برد. وی همچنین گاهی، به جهت اثبات ادعای خود، استدلال هایی به کار می برد که،غیر منطقی است. از مغالطاتی که از این راه به شعر او راه یافته است می توان مغالطه تعمیم شتاب زده را نام برد. بررسی هایانجام شده نشان می دهد که ویژگی های اندیشمند غیر انتقادی، از قبیل کتره ای اندیشی، مطلق اندیشی و حقیقت گریزی،عواملی هستند که در ارتکاب مغالطه های سنایی تأثیر بسزایی داشته اند .

مغالطه، انواع مغالطه، حکمت وعرفان، قصاید سنایی