بررسی تجربیات جهانی یارانه غذا : رهیافتی برای ایران

با توجه به مسائل موجود در رابطه با یارانه مواد غذایی در ایران، در این مقاله تجربیات جهانی به منظور ارائه الگویی جهت اصلاح یارانه غذا مورد بررسی قرار گرفته است . با استفاده از روش اسنادی، از گروه کشورهای توسعه یافته، آمریکا و کانادا و از گروه کشورهای در حال توسعه، هندوستان، مصر، سری لانکا، برزیل، پاکستان، بنگلادش، اردن، تونس، مکزیک و جامائیکا که تجربیات بیشتری در این زمینه داشتند جهت بررسی انتخاب گردیده اند . در کشورهای توسعه یافته، به استثناء آمریکا، بیشتر یارانه ها در جهت حمایت از تولید کننده بوده و یارانه غذا معمول نمی باشد . گرایش عمده در کشورهای توسعه یافته حمایت از مصرف کنندگان در رابطه با کیفیت و سلامت غذا می باشد . در کشورهای در حال توسعه، بیشتر کشورها یارانه را به صورت عمومی آغاز کرده ولی از دهه 1980 ، به موازات اصلاحات اقتصادی و تعدیل ساختاری، برنامه یارانه غذا را هدفمند نموده و تعداد محصولات یارانه ای را کاهش داده و این امر موجب کاهش قابل ملاحظه در هزینه دولت گردیده است . در رابطه با شیوه هدفمندی هر یک از کشورها از شیوه خاص و یا ترکیبی استفاده کرده اند . غالب کشورها خانوارهای فقیر را بر مبنای درآمد ( آزمون وسع ) انتخاب نموده اند که از آن جمله می توان از آمریکا، هندوستان، برزیل و اردن نام برد . در رابطه با نحوه اجرای یارانه غذا بیشتر کشورها به استثناء اردن، روش یارانه قیمتی غذا را بر پرداخت نقدی ترجیح داده اند . اثرات توزیعی یارانه در کشورها به تصمیمات سیاست گذاری در رابطه با نوع یارانه ( عمومی و هدفمند ) ، نوع کالای یارانه ای و مسیر بازاریابی محصولات یارانه ای بستگی داشته است . ملاحظات سیاسی همواره به عنوان عامل بازدارنده در اصلاح یارانه غذا مطرح بوده ولی تجربیات کشورها نشان می دهد که اگر به مردم پیش از اجرای برنامه آگاهی داده شود، احتمال پذیرش آن افزایش می یابد . در پایان پس از ذکر معایب یارانه مواد غذایی بویژه نان در ایران پیشنهاداتی جهت اصلاح و هدفمند ساختن آن مطرح گردیده است .

Keywords:

یارانه غذا , تجربیات جهانی , ایران