بررسی رابطه الگوی کشت با شاخص مزیت نسبی و ضریب حمایت موثر ( مطالعه موردی : محصولات کشاورزی استان آذربایجان شرقی )

با توجه به محدودیت بسیاری از نهاده ها و عوامل تولیدی در بخش کشاورزی و همچنین ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی متفاوت در مناطق مختلف گام برداشتن بر اساس اصل مزیت نسبی در هر منطقه از اهمیت بالایی برخوردار می باشد . با استفاده از اصل مزیت نسبی می توان الگوی منطقه ای کردن کشت را تعیین کرده و منابع را به صورت بهینه بین فعالیت های گوناگون توزیع کرد تا علاوه بر استفاده بهینه از منابع، قابلیت های تولیدی و صادراتی نیز شناسایی شده و زمینه جهت سرمایه گذاری های موثر فراهم شود . توجه به این امر در فرایند های ادغام تجاری بخصوص در پیوستن به سازمان تجارت جهانی بسیار مفید و سودمند می باشد . استان آذربایجان شرقی نیز با توجه به شرایط اقلیمی و ساختار کشاورزی مختص خودش که در تولید بسیاری از محصولات در کشور دارای جایگاه ویژه می باشد، به عنوان یکی از قطب های مهم کشاورزی کشور شناخته شده و توجه به مزیت نسبی محصولات کشاورزی در برنامه ریزی های کشاورزی این استان میتواند گام مهمی در تولید محصولات مزیت دار و ایجاد بستر مناسب جهت حضور آگاهانه در بازارهای جهانی که مستلزم شناخت استعدادها و قابلیت های موجود در هر منطقه است را فراهم آورد . با توجه به اهمیت موضوع در این مطالعه سعی شده است تا مزیت نسبی محصولات عمده استان با استفاده از شاخص هزینه منابع داخلی اندازه گیری شده و الگوی کشت مبتنی بر مزیت نسبی مشخص گردد . همچنین نحوه مداخله های دولت با محاسبه ضریب حمایت موثر محصولات نیز مشخص شد . در نهایت الگوی کشت مبتنی بر مزیت نسبی با الگوی کشت فعلی مقایسه و رابطه آنها با ضریب حمایتی محصولات مورد بررسی قرار گرفت . نتایج مطالعه نشان داد که الگوی فعلی کشت محصولات کشاورزی استان آذربایجان شرقی بر اساس شاخص مزیت نسبی نمی باشد و به نظر میرسد که این الگو در ارتباط با ضریب حمایت موثر باشد . به طوریکه محصولاتی نظیر گندم دیم و جودیم که کمترین مزیت نسبی را دارا میباشند به دلیل اینکه بیشترین حمایت را دارا می باشند بیشترین سطح زیر کشت را در استان به خود اختصاص داده اند و در نقطه مقابل محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی که بیشترین مزیت نسبی را دارا می - باشند با توجه به اینکه کمترین حمایت از آنها صورت میگیرد دارای کمترین سطح زیر کشت در استان میباشند . بنابر این به نظر می رسد که اگر در سیاستگزاریهای کشاورزی حمایت ها هدفمند و با لحاظ مزیت نسبی صورت گیرد، کمک قابل توجهی را در توسعه کشاورزی مناطق به همراه خواهد داشت .

Keywords:

استان آذربایجان شرقی , الگوی کشت , ضریب حمایت موثر , محصولات کشاورزی , مزیت نسبی