محمدمهدی محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه کاشان
علی اکبر امینی - عضو هیات علمی دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان

بیش از هشتاد درصد ادراکات انسان از طریق دیدگان او حاصل میشود. ادراک بصری در معماری شامل حوزه وسیعی ازنظریات و پژوهشها میشود. در این مقاله سعیشده تا به صورت مطالعات کتابخانهای و با روش توصیفی، در ابتدا بهبررسی نظریات مطرح شده در این زمینه پرداختهشود که شامل مباحث گشتالت، دید گیبسونی، ادراک الگوها و زمینهها است. سپس با روش تطبیقی میان ویژگیهای باغ ایرانی و عناصر بصری موثر در معماری منظر از دیدگاه سیمون بل، باغ ایرانی مورد تحلیل و ارزیابی قرارگیرد. نتیجه این که، مسئله معماری حواس در باغ ایرانی در حال رخدادن است و به اینترتیب نظام آب، نظام کاشت و نظام استقرار ابنیه در یک سمت و در طرف دیگر بینایی )و حتی سایر حواس(، در حقیقت با یک تاثیر دوتایی بررسی شدهاست و در پی پاسخ به این سوال هستیم که نظامهای کالبدی باغ هرکدام چگونه بر رویادراکات بصری تاثیر دارند؟ باغ ایرانی در ذیل نظام کاشت، آبیاری و معماری، دارای عوامل موثر بصری است که برای دستیابی به اهداف تعیین شده، با نظم و هماهنگی به وحدت رسیدهاند. در ادامه با بررسی دقیق باغ ایرانی، به دنبال تطبیق مجدد این اثر جاودان معماری ایران با جنبههای توسعه پایدار هستیم. باغ ایرانی در تمام جنبههای پایداری ازجمله اقتصادی، اجتماعی و به ویژه زیستمحیطی پاسخگوی نیازهای انسان بوده و هست. اما متاسفانه جای خالی این اثر معماری پایدار، در معماری امروز ایران، برای کاهش مشکلات و بحرانهای محیطی و همچنین رفع نیازهای مادی و معنوی انسانها به شدت احساس میشود.

ادراک بصری، باغ ایرانی، توسعه پایدار