الگوهای ادراک منظر شهری همخوان با هویت فرهنگی

گرچه امروز مقوله منظر شهری جایگاه تعریف شده و روشنی در سطوح جهانی چه آکادمیک وچه حرفه ای دارد ولی همچنان به عنوان یک مسئله بومی ، محل مناقشه است .سؤال از منظر شهری ، ذهن را به سمت مولفه های تأثیر گذاروشاخه های علمی الگوهای ادراک با آن سوق می دهد. منظر شهری همواره بستری برای تجلی الگوی رفتاری ومیان کنشهای ناشی از فعالیتهای انسانی واجتماعی است. رابطه انسان و فضا در منظر شهری در مقیاس های متفاوتی تبلور یافته ودر ارتباط با الگوی ادراک، توسط جامعه وشهر گسترش می یابد. منظر شهری ادراک شهروندان از شهر است که ازخلال نمادهای آن به دست می آید. وابستگی فهم منظر شهری به سابقه ادراک ساکنان شهر وابسته است، تا حدی که موجب می شود تا لایه های مختلفی برای منظرشهری از طریق ادراک بینندگان آن تشخیص داده شود. تفسیر منظر شهر، تحولات ذهنی و ادراک شهروندان را در ان محیط رمزگشایی میکند. رویکرد مکانیکی به منظر شهر، با آثار حیات منظر شهری همچون کالبد آن رفتار می کند وآنها را فقط به عناصر کالبدی منحصر می کند، در نتیجه ممکن است هر مفهوم مانند ادراک که فیزیک قابل توجهی نداشته باشد ، نادیده انگاشته شود. پهنه ها، نقاط ومحورها که نام خاصی در کالبد شهر ندارند، ازجمله مهم ترین منابع شناخت منظر شهری است که در رویکرد ادراکی از منظر شهری قابل تشخیص نخواهد بود. زمانی که فرد در محیط قرار میگیرد،اطلاعات مختلف ادراکی وی را محاصره میکند.در ابتدا ذهن انسان منفعلانه همه اطلاعاتمنظر شهر را نمیپذیرد بلکه به گزینش انها میپردازد. الگوهای همخوان با هویت فرهنگی در ذهن فرد بیننده نقش بسته، به صورتی که بارها و بارها این الگوها در ذهن مرور شده و در نهایت به صورت کلیدی روشن در ذهن فرد برای شناسایی منظر شهری به جا میماند. از طرفی باید توجه داشت که هر محیط و منظر شهری بر اساس یک سری بنیانهای استوارفرهنگی همخوان با هویت بومی،شکل گرفته است. با توجه به متن فوق این سوال مطرح میشود که این الگوهای ادراک منظرشهری کدامند و الگوهای ادراک منظر شهری همخوان باهویت فرهنگی چگونه تعریف میشوند؟ هنگامی که فرد درمحیط و منظر شهری قرار میگیرد، اگر الگوهای ادراک شده توسط ذهن فرد بیننده با هویت فرهنگی وی و جامعههمخوانی نداشته باشد، نتیجه چه خواهد شد؟ بازخورد ادراکی مردم از منظر شهری اطرافشان چگونه است ؟ وآیا امروزه مناظر شهری در تمام ابعاد به عنوان محیط پاسخده عمل مینمایند ؟ پاسخ به این سوالات ولزوم نگرش عمیق وتحلیل گرایانهبه فضا و منظر شهری اهمیت وموضوع را روشن نموده ودر این مقاله با نگاهی به شاخص های کیفی الگوهای ادراکی شناخته شده، ضمن برشمردن انواع الگوهای ادراکی ،انواع الگوهای ادراکی استفاده کنندگان از این فضا مورد تحلیل واقع شده و با استفاده از نتایج حاصل از آن پیشنهادها و راهبردهایی جهت همخوانی این الگوها با فرهنگ بومی ارائه می گردد.با توجه به هر یک از واژههای : منظر شهری،الگوهای ادراکی و هویت فرهنگی و .... به صورت کاملاً هدفمند تحلیل شده، به بررسی الگوهای ادراکی مطلوب منظر همخوان با هویت فرهنگی ، در منظر شهری می پردازیم. ساختار پژوهش فوق مبتنی بر شناخت نظری وشاخص های تحلیل کیفی منظرشهری ، شناسایی الگوهای ادراک ،تحلیل ونتیجه گیری از مباحث فوق خواهد بود.نتیجه مطالعه , پیشنهاد الگوی ادراکی همخوان با هویت فرهنگی است که یک وجه آن هویت فرهنگی)بومی( و وجه دیگر آن عوامل گوناگون ادراک و مولفههای منظر شهری است. با استفاده از این الگو , میتوان روند متفاوتی در طراحی منظر شهری برای بهبود همخوانی منظر شهری و هویت فرهنگی داشت. نتایج چنین تحلیلی میتواند در تدوین اصول و ضوابط طراحی منظر شهری همخوان با فرهنگ بومی بکار رود

Keywords:

منظر شهری , الگوهای ادراکی , هویت فرد و جامعه , شاخص های کیفی محیط